Canya (fembra de can)

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo tracta sobre a canya u cana, fembra d'o can. Ta atros usos de a parola «canya» se veiga Canya (desambigación), y ta «cana» se veiga Cana (desambigación).

Canya[1] u cana[2][3][4] (d'o latín <*CANNA, femenino de CAN, CANIS, «can») ye a denominación que s'aplica concretament a la fembra de o can[4].

Una canya con un cadiello.

A forma más extendida en o dominio lingüistico de l'aragonés ye «canya», que s'ha formau por palatalización de o grupo cheminativo <NN de a radiz latina. Manimenos, a forma «cana» coexiste en Sobrarbe con «canya» en a metat sud de a comarca, pero «cana» ye a sola forma que documentada en as zonas más conservaderas en o centro-norte, como a val de Chistau[2], a valle de Tella[3] u a valle de Vio[4].

En a vecina comarca de Ribagorza, dau que tienen un particularismo lexico con os canidos domesticos (que les dicen «cochos»), l'animal de sexo femenino recibe o nombre de cocha[4]. En a Fueva, aria limitrofe de Sobrarbe contra Ribagorza, espontaniament s'emplega tamién a denominación de cocho y cocha ta ista especie, o que en a resta de a comarca s'identifica como un ribagorzanismo, anque a parola predominadera que emplegan ye «canya», normal en Sobrarbe.

Referencias editar

  1. (an)(es) MARTÍNEZ RUIZ, Antonio, Vocabulario básico bilingüe Aragonés-Castellano y Castellano-Aragonés (3ª Ed.); Publicazions d'o Consello d'a Fabla Aragonesa. Uesca, 2008. ISBN 978-84-95997-31-9
  2. 2,0 2,1 (es) BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. ISBN 978-84-8094-061-0
  3. 3,0 3,1 (es) LOZANO SIERRA, Chabier, Aspectos Lingüísticos de Tella. Aragonés de Sobrarbe (Huesca); Gara d'Edizions. Zaragoza, 2010. ISBN 978-84-8094-062-7
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 (an) VIDALLER TRICAS, Rafel, Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals; Ed. Val d'Onsera. Zaragoza 2004. ISBN 978-84-8986-235-7

Se veiga tamién editar