Ideolochía
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
A ideolochía ye un conchunto organizato d'ideyas d'un grupo d'a sociedat sobre o sistema economico, social u politico d'ixa sociedat. A suya etimolochía viene d'o griego ("eidos", ideya, apariencia + "logos" ciencia, palabra) y a palabra fue creyata por Destutt de Tracy en o sieglo XVIII. Explica la diferencia de visions en politica, filosofía u etica y condiciona muitas d'as decisions d'o individuo, asinas se califica una persona de conservadora, de progresista, de relativista u de fundamentalista.
Una ideolochía puet pretender a conservación d'o sistema (ideolochías conservaderas), a suya transformación (que puede estar radical y subita, revolucionaria, u gradual –ideolochías reformistas–), u a restauración d'un sistema previament existent (ideolochías reaccionarias).
Adintro d'o pensament marxista, o termin ideolochía tien un sentito mas especifico. Karl Marx lo emplega ta referir-se a lo sistema de valors que a clase dominant defunde entre as clases subalternas ta mirar de chustificar o suyo dominio, con a intención de que os oprimitos la interioricen y l'ademprivien como natural. Por eixemplo, en as sociedaz capitalistas, a ideya de que a propiedat privata ye un dreito natural inalienable.
As ideolochías gosan constar de dos components: una representación d'o sistema, y un programa d'acción. A primera proporciona un punto d'anvista propio y particular sobre a realidat, vista dende un determinau anglo, creyencias, preconceptos u bases intelectuals, a partir d'o como s'analisa y enchuicia (critica), habitualment comparando-lo con un sistema alternativo, real u ideyal. O segundo tiene como objetivo amanar en lo posible o sistema real existent a o sistema ideyal pretendiu.