Diferencia entre revisiones de «Tractau de Versailles»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m clean up, replaced: a más → amás (4)
m conv. aut.
Linia 1:
{{Grafía_87correchir}}
:''Iste articlo ye sobre un '''Tratato de 1919 que remató a Primera Guerra Mundial'''. Ta atros usos se veiga [[Tratato de Versailles (desambigazión)]].''
[[Imachen:William Orpen - The Signing of Peace in the Hall of Mirrors, Versailles.jpg|thumb|250px|A firma d'o Tratato de Versailles, en o [[Salón d'os Mirallos]] d'o [[castiello de Versailles]], en un quadro d'o [[pintor]] [[William Orpen]].]]
[[Imachen:Treaty of Versailles Signing, Hall of Mirrors.jpg|thumb|right|250px|Imachen fotografica d'a sinnaturasinyadura d'o Tratato.]]
O '''Tractato de Versailles''' fue un [[tractato internacional|tractato]] [[TratatoTractato de paz|de paz]] sinnatosignato en [[1919]] entre os [[Aliatos (Primera Guerra Mundial)|Aliatos]] y [[Alemanya]], o prenzipalprencipal miembro d'as [[PotenziasPotencias ZentralsCentrals]], que remató o estato de [[guerra]] entre elsells (a [[Primera Guerra Mundial]]).
 
O Tractato s'elaboró mientres a [[ConferenziaConferencia de paz de París (1919)|ConferenziaConferencia de paz de París]] y se sinnó o [[28 de chunio]] de [[1919]] a las 11 orashoras* y 11 minutos (omenache a o diya [[11 de nobiembrenoviembre]] de [[1918]], quan se sinnó l'[[armistizioarmisticio]]) en o [[Salón d'os Mirallos]] d'o [[castiello de Versailles]], en a ziudatciudat [[Francia|franzesafrancesa]] de [[Versailles]], que li donó o suyo nombre. Dentró en bigor o [[10 de chinero]] de [[1920]].
 
Seguntes as clausulas d'o Tractato, Alemanya (que no estió representata en a ConferenziaConferencia de paz), yera considerata culpable d'a guerra, perdeba totas a suyas [[Colonias d'Alemanya|colonias]], amás d'importants territorios en Europa y estaba obligata a pagar reparazionsreparacions de guerra a os Aliatos, ta reparar os dañosdanyos causatos a [[Belchica]] y [[Francia]], que estioron os países másmas benefiziatosbeneficiatos d'as reparazionsreparacions pagatas por Alemanya.
 
O Tractato de Versailles estió en os [[añosanyos 1920]] y [[añosanyos 1930]] un important elemento [[Propaganda|propagandistico]] ta la [[estremaextrema dreita]] alemañaalemanya mientres a [[Republica de Weimar]] y ye asinas una d'as causas prenzipalsprencipals propagandisticas d'o [[TerzerTercer Reich]] ta rematar en a [[Segunda Guerra Mundial]]. [[Adolf Hitler]], fendo-se eco d'as ideyas pregonatas por o mobimientomovimiento ''[[volkisch]]'' (populismo d'estremaextrema dreita nazionalistanacionalista) alemán, que prenió bellas frases d'a propia cupula melitar alemana mientres a guerra, faziófació un emplego intensibointensivo d'as clausulas d'o Tractato en as difízilsdifícils condizionscondicions politicas, economocas y sozialssocials d's [[añosanyos 1920]] en a [[Republica de Weimar]] ta acabar con o sistema [[DemocraziaDemocracia|democratico]] en Alemania y portar a o país enta la Segunda Guerra Mundial y la suya destruzióndestrución.
 
== AntezedentsAntecedents ==
Encara que dende [[1915]]-[[1916]] ya yera clar que as [[PotenziasPotencias ZentralsCentrals]], l'alianza dominata por o [[Imperio Alemán]] d'o ''[[kaiser]]'' [[GuillénGuillent II d'Alemanya|GuillénGuillent II]], no poderba pas ganar a [[Primera Guerra Mundial]], dende a dentrada en guerra d'os [[Estatos Unitos]] en [[1917]] con u suyo potenzialpotencial [[industria]]n no poderba másmas que decantar encara másmas a balanza en cuentra d'os alemans*. Sindembargo, os dirichents melitars alemans* ocultoron l'autentica situaziónsituación d'o frent no nomás a la soziedatsociedat y a o pueblo alemán sino tamién a la propia clase politica alemana, que no yera pas conszientconscient d'a grabedat d'a situaziónsituación y d'a imposibilidat no ya de ganar a guerra, sino mesmo de no perder-la pas.
 
Dende [[1916]]-[[1917]], os países aliatos d'Alemanya, como [[Austria-Hongría]], o [[Imperio Turco]] u [[BulgaziaBulgacia]], fazioronfacioron tentatibastentativas ta contautarcontactar con os países d'os Aliatos u con os Estatos Unitos, que encara no ebanheban dentrato en a guerra, ta sortir-se'n d'a difízildifícil situaziónsituación en que se i trobaban. Con tot i con ixo, Alemanya mantenió a suya alianza dica o final, forzando a situaziónsituación interna d'istos países.
 
=== Alemanya pierde a guerra ===
Manimenos, en os zaguers intes d'a [[Primera Guerra Mundial]], o [[Imperio alemán]] yera a o limite d'as suyas posibilidazposibilidatz melitars. O país yera acotolato dimpués de zincocinco añadasanyadas de guerra, encara que os melitars aplicoron a zensuracensura ta pribarprivar que a situaziónsituación melitar fuese conoxitaconoixita en a retaguardia, encluyendo-ie o propio Gubierno civil. O [[ExerzitoExercito alemán]] ocupaba en ixas calendatas muitos territorios en [[Europa]], encluyendo partes de [[Francia]] y amás gran parte de [[Belchica]], pero as tropas d'o [[ExerzitoExercito d'os Estatos Unitos]] ya yeran una fuerza melitar important y en aumento en o [[Frent OzidentalOccidental (Primera Guerra Mundial)|Frent OzidentalOccidental]].
 
O [[27 de setiembre]] de [[1918]] o Alto mando alemán, formato por [[Paul von Hindenburg]] y [[Erich Ludendorff]], pidió a o suyo Gubierno negoziarnegociar un [[armistizioarmisticio]] inmediato con os [[Aliatos (Primera Guerra Mundial)|Aliatos]], basato en as propuestas d'o [[president d'os Estatos Unitos]] [[Woodrow Wilson]], os clamatos ''[[CatorzeCatorce puntos de Wilson|14 puntos]]''. Asinas, o Gubierno alemán conoxióconoixió por primera bezvez que a guerra yera perdita, pero no pas encara a poblaziónpoblación civil, y fue obligato a ubrir contautoscontactos ta la rendiziónrendición d'o país.
 
Con os primers contactos entre os belicherants, os Aliatos desichioron a modificaziónmodificación d'a estruturaestructura interna d'o rechimen politico alemán ta fer-lo [[DemocraziaDemocracia|democratico]] y fer asinas másmas difízildifícil una nuebanueva guerra, pero os dirichents melitars, con Ludendorf a o frent, s'oponioron temendo perder os suyos prebilechios, y amás Ludendorf dimitió d'o suyo cargo, afirmando publicament que Alemanya yera ganando a guerra pero que a traiduría d'os civils imposibilitaba a bitoriavictoria final, en pribandoprivando a o pueblo alemán d'a recompensa d'as suyas penurias mientres a guerra. NaxebaNaixeba asinas a falordia d'a ''[[puñaladapunyalada por a espalda]]'', uno d'os elementos mitolochicos en o futuro d'o [[nazismo]].
 
As primeras notiziasnoticias d'a posible paz plegoron a [[Kiel]], a seu d'a ''[[Kaiserliche Marine]]'' l'Armata Imperial alemana, y o [[bizealmirantvicealmirant]] [[Reinhard Scheer]] dezidiódecidió salir a combatir contra a ''[[Royal Navy]]'' por zaguera bezvez, ta mantener a lo menos a onorhonor melitar de l'Armata. Sindembargo, os marineros, que ya conoxebanconoixeban as primeras notiziasnoticias d'a paz, s'oponioron, en o clamato ''[[motín de Kiel]]''. O [[4 de nobiembrenoviembre]] de [[1918]], os mariners formoron un ''[[SobietSoviet]]'', liberoron a os presos ey inizioroninicioron a revolución, cantando ''[[A Internacional]]''. A situaziónsituación s'estenió a tota Alemanya, y o kaiser [[Guillermo II d'Alemanya]] abdicó. O [[9 de nobiembrenoviembre]] yera proclamata a Republica y o [[SPD]], a [[sozialdemocraziasocialdemocracia]] alemana, formaba Gubierno, con a misión de negoziarnegociar a paz con os [[Aliatos (Primera Guerra Mundial)|Aliatos]].
 
== O lugar d'as reunions ==
A insistenziainsistencia de [[Francia]] en o ''[[rebanchismorevanchismo]]'' contra [[Alemanya]] faziófació que as reunions d'as negoziazionsnegociacions d'o Tractato de Versailles se fesen en o [[castiello de Versailles]], en o mismo [[salón d'os Mirallos]] an que se proclamó en [[1871]] o [[Imperio alemán]] dimpués d'a redota de [[Francia]] en a [[Guerra Franco-prusiana]]. Francia ebaheba perdito en a guerra muitas bidasvidas, y temeba a posibilidat de recuperaziónrecuperación d'Alemanya, por o que insistió en l'aprebaziónaprebación de [[reparazionsreparacions de guerra]], a pagar por os alemans*. A másmas, os franceses ocuporon parte d'o territorio alemán, dica o [[río Rin]] (a [[Renania]]), y belsbells territorios en a marguin dreita d'o río. Antiparte, os Aliatos feban pender dencima d'o Gubierno alemán l'amenaza de tornar a la luita, imbadindoinvadindo encara másmas territorios alemans*, quan as esfensas melitars d'a nuebanueva Alemanya yeran minimas y, a másmas, o nuebonuevo Gubierno afrontaba luitas internas por a esplosión en o país d'a problematica sozialsocial que a guerra ebaheba enmascarato y por a nula fidelidat d'os altos cargos de l'antigo rechimen politico monarquico, civils u melitars, ta o nuebonuevo Gubierno.
 
== Territorios perditos por Alemanya ==
[[Imachen:DR1919-1937.svg|right|thumb|250px|[[Republica de Weimar]]: [[Alemanya]] dimpués d'o TratatoTractato de Versailles.]]
Alemanya, dimpués d'enronar-se o país con as luitas reboluzionariasrevolucionarias y con l'albandono por l'[[ExerzitoExercito alemán]] d'o frent de guerra, no teneba posibilidazposibilidatz d'esfensa, por o que siñósinyó o Tractato, por o que, seguntes as clausulas suyas, o país zedebacedeba importants territorios en [[Europa]], amás de totas as suyas colonias en [[Africa]], [[Asia]] y [[OzeaníaOceanía]]. Alemanya zedebacedeba:
* [[AlsaziaAlsacia]] y [[Lorena (Francia)|Lorena]], ocupatas dende [[1870]], a [[Francia]].
* As ziudazciudatz d'[[Eupen]] y [[Malmedy]], con poblaziónpoblación [[Idioma francés|francoparlant]] y [[Idioma alemán|chermanoparlant]], a [[Belchica]].
* Parte d'o [[ducato de Schleswig]] faría un [[referendum]] ta optar entre a suya pertenenxa a [[Alemanya]] u a [[Dinamarca]] (en [[1920]], en o referendum, as ziudazciudatz d'[[Aabenraa]], [[Sønderborg]] y [[Tønder]] optoron por Dinamarca).
* O [[Sarre]] formó un estato independient, con administración internacional en as suyas primeras 15 añadasanyadas.
* [[Prusia OzidentalOccidental]] pasó a mans d'a renaxitarenaixita [[Polonia]], cortando o territorio alemán con una salida a a [[mar Baltica]], quedando a [[Prusia Oriental]] dibiditadividita d'o resto d'o territorio alemán.
* A ziudatciudat baltica de [[GdańskGdansk|DantzigDantcig]] (güéhue ''GdańskGdansk'') fue declarata estato independient (a [[ZiudatCiudat Libre de DantzigDantcig]], anque desmelitarizata y unita a Polonia con [[aduana]]s comuns), ta reforzar a salida polaca a a mar Baltica y que Polonia tenese un [[puerto]] neutral.
* En l'[[Alta Silesia]] y belsbells distritos de [[Prusia Oriental]] (en o seutorsector de [[Masuria]]) se faría tamién un referendum ta optar entre Polonia y Alemanya).
 
== Atras clausulas ==
Atras clausulas d'o Tractato impediban que a ''[[Reichswehr]]'', l'[[exerzitoexercito]] d'Alemanya, tenese másmas de 100.000 soldatos, ni [[abiaziónaviación melitar]] ni [[Carro de combate|carros de combate]], y o [[serbizioservicio melitar obligatorio]] fue abolito. Se consideraba que [[Alemanya]] (y os suyos aliatos, as [[PotenziasPotencias ZentralsCentrals]]) yeran os unicos responsables d'a guerra, y Alemanya pagaría indemnizazionsindemnizacions de guerra ta resarzirresarcir a d'atros países ([[Francia]] en espezialespecial) por os dañosdanyos que ebaheba probocatoprovocato en a guerra, comprendidas as pensions a os feritos y beteransveterans* de guerra.
 
== Se veiga tamién ==
* [[Plan Dawes]] (1924) y [[Plan Young]] (1929), sobre as condizionscondicions de pago de reparazionsreparacions por Alemanya.
* ''[[Dolchstoßlegende]]'' (''[[puñaladapunyalada por a espalda]]'').
* [[Causas d'a Segunda Guerra Mundial]].
* ''[[Kriegsschuldfrage]]''.
 
== Enrastres externos ==
{{Commonscat|Treaty of Versailles|o TratatoTractato de Versailles}}
{{Wikisource|:en:Treaty of Versailles|o TratatoTractato de Versailles}}
* {{fr}} [http://www.diploweb.com/ue/husson.htm J. Bainville et J.M. Keynes: dos analisisanalises d'o Tratato de Versailles] por Edouard Husson, chermanista.
* {{fr}} [http://hypo.ge-dip.etat-ge.ch/www/cliotexte/html/traite.de.versailles.html TEXTOS en relaziónrelación con o TratatoTractato de Versailles] ''Cliotexte''.
* {{fr}} [http://www.crdp-reims.fr/memoire/bac/1GM/connaissances/reparations.htm Cronolochía d'as reparazionsreparacions alemanas dimpués d'a Primera Guerra Mundial].
* {{fr}} [http://www.herodote.net/Textes/tVersailles1919.PDF Texto integro d'o TratatoTractato].
 
{{DEFAULTSORT:Versailles}}