Diferencia entre revisiones de «Roine»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (- de as + d'as )
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (- á + a )
Linia 15:
 
== Orichen d'o nombre ==
O nombre d'o ''Roine'', escrito ''Royne'' en grafía [[Aragonés meyebal|aragonesa meyebal]], prozede d'o [[Luenga latina|latín]] ''Rhodanus'', debez prenito áa o [[Luenga grieca|griego]] antigo ''Pοδανός'' (Rhodanós), bersión elena d'o nombre [[Luenga gala|galo]] ([[Luengas zeltas|zelta]]) d'o río, tal cual yera sentito per os griegos que abitaban a colonia de Massalia, l'actual [[Marsella]].
 
O nombre [[Luengas zeltas|zelta]] d'o río, que debeba d'estar ''Rodo'' u ''Roto'' ("o que redola", "o que corre"), yera una denominazión frecuén ta os ríos en l'antiga luenga zelta. Asinas clamaban tamién o baxo [[río Sena|Sena]] e d'altros ríos d'a [[Europa occidental]]. O nombre zelta prozede d'una radiz [[Protoindoeuropeu|protoindoeuropeya]] ''*ret-'' ("redolar, correr"), que daría ''rota'' en latín (d'an "rueda" e os suyos deribatos en [[Idioma aragonés|aragonés]]).
 
Manimenos, bels lingüistas opinan que a radiz ''rot-'' u ''rod-'' d'o nombre "Roine" e d'altros muitos ríos europeus ye en berdá preindoeuropeya; en ixe caso, que se parexese áa o berbo protozelta ''reto'' ("correr") sería una coinzidenzia.
 
== Curso d'o río ==
Naxe amán d'o [[glaziar]] d'o Roine (Valais, Suiza) en o [[mazizo de Saint-Gotthard]], áa una [[altaria]] de 1.753 [[metro]]s.
 
O Roine ye una garona dica que plega ta [[Martigny]]; d'allá entadebán se torna un gran río de montaña que esnabesa, enta o sudueste, una bal glaziar. Dimpués chira enta o rordueste ta salir d'os [[Alpes]] e fluye ta l'ueste per o [[Laco Leman]] (u [[Laco de Chinebra]]) antis d'entrar en [[Francia]].
Linia 80:
* Entibadura de muitos d'os suyos afluyens.
 
Os dos zaguers fautors no sólo n'han achiquito lo cabal, tamién n'han escabonato as puntas e esmermato l'alportazión de sedimentos (o incremento d'a superfizie boscosa grazias áa una menor erosión, a entibadura per culpa de l'acumulazión en as infrastruturas).
 
== Istoria ==
O Roine ye estata una bía de [[comerzio]] dende os tiempos [[Preistoria|preistoricos]], unindo lo Norte d'Europa con o [[Mar Mediterranio|Mediterranio]].
 
O [[delta d'o Roine]] s'emprenzipió áa formar fa uns 7.000 años, con un creximiento zentrato en o suyo costato occidental (o que corresponde güei áa o Roine Chico) que dimpués fue remplazato per a formazión d'a punta oriental en a boca d'o Roine Gran. Autualmén o delta ocupa una [[superfizie]] de 1.710 [[km²]], con una [[longaria]] de litoral de 90 [[km]].
 
En o zaguer sieglo, o delta ha bisto recular o suyo comportamiento espansibo. En cheneral, tota la costa d'o delta ye en regresión.