Diferencia entre revisiones de «Celtis australis»

Contenido eliminado Contenido añadido
Kmoksy (descutir | contrebucions)
Prunus persica excluded; Celtis australis included
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (- á + a )
Linia 16:
{{Taxobox_end}}
 
O '''litonero''' u '''latonero''' (''Celtis australis''), ye una [[espezie (biolochía)|espezie botanica]] perteneixient áa la [[familia (biolochía)|familia]] d'as [[Cannabaceae]]. Ye orichinaria d'o sur d'[[Europa]], ueste d'[[Asia]] y o norte d'[[Africa]]. O suyo emplego como árbol ornamental fa que se gose beyer en parques, chardins, plazas y carreras. Puet bibir entre 500 y 600 años y creix en toda mena de terrens.
== Descripzión ==
 
Ye un [[árbol]] de [[caduzifolio|fuella caduca]] que puet plegar áa medir entre 20 y 25 metros d'altaria, de [[tronco]] dreito y [[crosta]] grisa y lisa, semellant áa la d'o [[ficus]] u o [[fabo]], sin d'estrías ni fendillas; tien una cocoroza redonda, densa y ampla. As [[fuella]]s, de 5 áa 15 cm de largaria, son simples, alternas, pubeszents, obadas u lanzeoladas, y bel poquet asimetricas, con un dentau fino en o canto. Son aspras áa o tacto y con tres niérbols muito marcaus en l'amberso, que tien color berda fosca. O reberso, de color más clara, tien pilosidaz en os niérbols.
 
As [[flor]]s, ermafroditas u masculinas, son chicotas y de color berda amarillenca, y amaneixen, entre abril y mayo, solencas en as axilas d'as fuellas sobre largos [[pedunclo]]s. O [[fruito]], clamau '''litón''' u '''latón''', ye comestible y de buen gusto; ye una [[drupa]] carnosa de bel zentimentro de diametro, con muito cascuello y poca polpa. Ye berda antis de madurar, y cuan maduran en [[agüerro]], se torna cuasi negra por difuera y amariella por dintro.
Linia 28:
 
== Habitat ==
Ye prou estendiu en a rechión [[Mar Mediterrania|mediterrania]] y o sudueste d'[[Asia]], serbindo áa ormino como árbol ornamental en [[parque]]s, chardins y carreras. Por a suya flesibilidat y durazión y o suyo poco peso, a tiera de litonero s'ha gosau emplegar como material ta fer bellas [[ferramienta]]s como [[rasclo]]s, palas d'abentar u [[forca]]s, y con as suyas radizes se fan [[pipa]]s de fumar, y tamién ta quitar-ne un colorant amariello ta teñir a seda. As suyas brancas s'han emplegau como alimentazión ta o [[bestiar]], y tamién se'n quitaba leña y carbón. Amás d'ixo, tien propiedaz medezinals como astrichent, lenitibo, antidiarreico y estomacal. Os suyos fruitos son dulzes y comestibles, y se'n puede fer mermeladas con els.
 
== Denominazión popular ==
O nombre de l'árbol tien bariants como '''litonero''', '''latonero''', ''leitonero''/''laitonero'' (Biello Sobrarbe),'''lironer''' ([[chistabín]]) u '''aliconero''' (con bariants foneticas como ''llitoner'',''latoner'', etz) y o fruito, '''litón''', '''latón''', '''lirón''' u '''alica'''. En [[cheso]], se diz '''griñolera''' áa l'árbol y '''griñuelo''' áa o fruito.
== Sinonimos ==
* ''Celtis eriocarpa'' [[Decne.]] in [[Jacquem.]] [1824]