Diferencia entre revisiones de «Primera Guerra Carlista»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m clean up, replaced: d'o exercito → de l'exercito
Linia 26:
=== Ofensiva carlista ===
 
* A primera fase tiene puesto en o comienzo d'a guerra. Son los carlistas qui, guiaus por liders mas eficients, organizan a las tropas en os prencipals territorios que dominan (o norte, Catalunya y o [[Mayestrato (desambigación)|Mayestrato]]). Cal destacar l'actuación de liders como que [[Zumalacárregui]] en o norte. Estió important tamién a labor de [[Juan Antonio Guergué]] en Catalunya, que unificó as partidas catalanas. A fase prencipia en 1833 y remata en 1835 con a muerte de Zumalacárregui. O carlismo metió en xaque a o gubierno cristino y aconsiguió extender-se por tot o norte d'a peninsula.<br />
 
=== Repliegue carlista ===
Linia 54:
 
==== Valdés - Zumalacárregui ====
Con l'Acción de Artaza contra Gerónimo Valdés, Zumalacárregui desfació a tropa cristina que se veyió obligada a desmantelar todas as estratechicas guarnicions ([[Arraia-Maeztu|Maeztu]], [[Altsasu|Alsasua]], Elizondo, [[Doneztebe|Santesteban]], [[Urdazubi|Urdax]], entre atras), quedando como que solas guarnicions as d'as capitals d'as provincias vascongadas, Pamplona y qualques puertos d'a costa. O grueso de l'exercito cristino se retiró a la marguin sud de l'Ebro. Animau por os suyos exitos militars y por a necesidat d'obtener financiamiento y reconoixencia internacional, o pretendient le ordenó de prener [[Bilbau]], manimenos a opinión contraria de Zumalacárregui, que hese preferiu atacar [[Vitoria]] y dende allí ubrir-se camín enta [[Madrit|Madrit.]]. A operación prencipió con exito, en ubrir-se paso enta Bilbau en vencer a o cheneral Espartero en o Puerto de Descarga, prencipiando a sitiar a capital vizcaína o 10 de chunyo de 1835; pero, feriu Zumalacárregui quan observaba as operacions, feneixió o 24 de chunyo de 1835
 
==== Fernández de Córdova - Eguía ====
Linia 86:
 
=== Frent de Catalunya ===
En Catalunya as numerosas partidas actuaban sin coordinación. O mando d'o Pretendient ninvió un continchent de fuerzas d'o territorio carlista basco-navarro, seleccionau entre os mas experimentaus batallons d'os quals disposaba, en agosto de 1835 baixo o mando de Juan Antonio Guergué formau por 2.700 hombres con a misión d'organizar o frent en Catalunya. Plegau a o suyo destín Guergué, aconsiguió agrupar una numerosa fuerza, intentanto prener [[Olot]] pero fracasando en o intento. Seguidament Guergué organizó as tropas carlistas catalanas en un documento oficial que se ninviaría a o rei y a os [[capitoste]]s respectivos. En o mesmo documento ell posa de manifiesto que as tropas con as qualas conta son bellas 19.000 escontando las traitas por ell. Manimenos istos datos son poco fiables a causa que dan un numero alto de [[guerrilla]]s no identificadas. A pesar d'isto o numero heba d'estar muit alto. Dimpués de la marcha de Guergué de Catalunya asumioron o mando [[Ignacio Brujó]] y [[Rafael Maroto|Rafael Maroto]], qui estió poco tiempo (uns meses), creyó confusión y tenió muitas redotas. Ye por esta razón que en aviento de 1836 estió substituiu por [[Blas María Royo de León]] que heba estau chefe d'o estau mayor d'a expedición Guergué. Royo aconsiguió victorias importants cómo o desastre d'Oliver y a conquiesta de [[Solsona|Solsona]]. En 1837 se fació con o mando un d'os miembros d'a Expedición Reyal, [[Juan Antonio de Urbiztondo]], qui conquirió [[Berga]] en chulio y la convirtió en a capital d'o carlismo catalán.
[[Imachen:Ramón_Cabrera.jpg|dreita|miniaturadeimagen|229x229px|Daguerrotipo de [[Ramón Cabrera]].]]
Os problemas entre a Chunta de gubierno de Berga y Urbiztondo levoron a o nombramiento de [[José Segarra]] y posteriorment, en chulio de 1838, a o d'o [[Conte d'Espanya]], que s'esforzó en modernizar as suyas tropas a o mesmo tiempo que se aproximaba a os sectors mas radicals d'o carlismo, o que provocó o descontento d'a oficialidat carlista, que solicitoron a suya destitución a o pretendient, o que aconsiguioron en octubre. A plegada de combatents carlistas procedents d'o frent norte dimpués d'a sinyatura d'o Convenio de Oñate aconsiguió prolongar a guerra en Catalunya uns meses mas dica que as zagueras tropas carlistas endrezadas por Cabrera crucioron a buega francesa o [[6 de chulio]] de [[1840]].
Linia 96:
 
=== Frent d'a provincia de Ciudad Real ===
En a provincia se formoron mas d'un centenar de partidas, qualques con tasament una decena d'hombres y atras superando quantos [[centena|ciento]]s. Tres son las causas d'ista proliferación:
 
a) Dada a orografía montanyosa y o tránsito a traviés d'a provincia d'as comunicacions Madrit - Andalucía, dende tiempo muit dezaga o [[bandolerismo]] yera muit desembolicau.
 
b) Istas circumstancias estioron base pa que entre a [[Guerra d'o Francés|Guerra d'a Independencia]] se creyasen numerosas partidas guerrilleras con gran actividat.
 
c) A provincia, muit depauperada, con a tierra practicament en poder d'unas pocas personas, no solament produciba pobreza en as chents que treballaban o campo sino tamién en as localidatz an os [[zapatero|zapater]]s, [[sastre]]s y atros oficios teneban uns ingresos muit baixos ya que os suyos clients, os treballadors d'o campo, careixeban de diners. As experiencias d'o bandolerismo, as d'as [[guerrilla]]s independentistas, a pobreza d'os habitants y as quintas que se levaban a tantos hombres chovens que yeran aportando economía familiar, fació que os chefes carlistas trobasen con facilidat personas tanto en o campo como que en as ciudatz pa engrosar as suyas [[ringlera]]s. Ocurriba tamién con freqüencia que chicotas partidas admitiban o indulto, se reincorporaban a os suyos quefers, tornando pero de nuevo poco tiempo dimpués a formar parte d'una partida. O gubierno solament en ocasions podió destinar tropas regulars suficients pa combatir a las partidas, estando fuerzas irregulars formadas por voluntarios locals, enquadraus chenericament en o concepto de "Milicians Nacionals", os que sostenioron o peso prencipal de luita contra as partidas encara que con taso exito ya que mesmo meses dimpués de concluida a guerra en estioron activas unas quantas entre un tiempo. Belunas tornoron a convertir-se en bandoleras, quedando a suya persecución en mans d'a recientment creyada Guardia Civil.
Linia 107:
 
== Expedicions carlistas ==
Dende o territorio basco-navarro dominau por os carlistas se realizoron expedicions con os obchectivos prencipals:
 
a) Fomentar a guerra en territorios en os quals o carlismo teneba poco, mesmo nula actividat.
 
b) Desfer-se entre bell tiempo de continchents a os quals yera problematico dar mantenimiento y paga.
 
c) Obligar a que tropas isabelinas que barzaban o suyo territorio hesen de marchar dimpués d'as expedicions, aliviando-se a presión sobre o frent basco-navarro.
Linia 205:
* Infantería castellana. Quatro batallons de 800 plazas.
* Caballería castellana. Tres [[rechimiento]]s de lancers.
* Batallón de [[granadero|granader]]s d'ode l'exercito. 800 plazas.
* Artillería de batalla y montanya.
* Artillería de bater.
Linia 215:
'''Exercito Reyal d'Aragón, Valencia y Murcia'''
 
* 1.ª Brigada de [[Tortosa|Tortosa.]]. 1.º, 2.º y 3.er batallón de Tortosa de 800 plazas.
* 2.ª Brigada de Tortosa. 1.º, 2.º y 3.er batallón de [[Móra d'Ebre|Mora d'Ebro]] de 750 plazas.
* 1.ª Brigada d'Aragón. Guías d'Aragón, 5.º y Tiradors d'Aragón de 700 plazas.
Linia 295:
* Jordi Canal: ''O carlismo'', Madrit 2000.
* Carlos Canales: A Primera Guerra Carlista (1833-1840), uniformes, armas y banderas. Ristre, Madrit (2006).
* Laura Corrales Burjalés: "A Guerra d'os Siet Anyos (1833-1840) a traviés d'o gravau popular catalán: estau d'a qüestión", ''Trienio'', n.º 51 (mayo 2008), pp. 73-11073–110.
* John Coverdale: ''The Basque Phase of Spain's First Carlist War'', Princeton (1984).
* José Extramiana: ''Historia d'as guerras carlistas'', San Sebastián (1978-1979).
Linia 304:
* Antonio Pirala: ''Historia d'a guerra civil y d'os partius liberal y carlista'', Madrit (1984).
* Álbum d'as tropas carlistas d'o norte. Madrit, sin anyo, 184?).
 
[[Categoría:Primera Guerra Carlista]]