Diferencia entre revisiones de «Mexico»

Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
m →‎Vinclos externos: ortografía, replaced: Enrastre → Vinclo
Jpbot (descutir | contrebucions)
m ortografía, replaced: ascape → a escape (3)
Linia 71:
=== A conquiesta espanyola ===
{{Articlo principal|Conquiesta de Mexico}}
Sindembargo, a cayita d'o imperio azteca se fació ascapea escape quan plegoron a o territorio os conqueridors [[Espanya|espanyols]] mandatos por [[Hernán Cortés]], qui plegó a la peninsula d'o Yucatán en [[1519]]. Ista conquiesta producirba una radical transformación d'as sociedat mesoamericanas.
 
Os espanyols plegoron a las costas mexicanas dende as suyas colonias recients en as islas de [[Cuba]] y [[Isla de Sant Domingo|Domingo]], y en plegar-ie recibioron noticias que charraban d'uns territorios a l'interior d'o país con una gran abundancia d'[[oro]] y atras riquezas, asinas que prencipioron a conquiesta d'o territorio, en una situación en a quala teneban amás a suerte de que os nativos, en interpretación d'antigas [[leyenda]]s, los considerasen [[dios]]es u a lo menos como representants d'o dios [[Quetzalcóatl]] que tornaba ta recuperar o suyo reino. En qualsiquier caso, prencipioron una serie d'escaiciomientos que provocoron l'esboldregamiento d'o Imperio azteca en morir [[Moctezuma Xocoyotzin]], tenendo en a luita l'aduya d'os [[tlaxcaltecas]] y d'atros pueblos y sinyors enfrentatos con os aztecas. En o proceso, a ciudat de [[Mexico-Tenochtitlán]] quedó destruita quasi de raso.
Linia 165:
== Economía ==
{{Articlo principal|Economía de Mexico}}
Mexico tien una economía de libre mercato orientata a las exportacions. Ye un país de renda meyana-alta,<ref>{{en}} [http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/0,,contentMDK:20421402~pagePK:64133150~piPK:64133175~theSitePK:239419,00.html#Upper_middle_income List of upper middle-income countries by the World Bank]</ref> con a renda per capita mas alta de [[Latinoamerica]] en termins nominals.<ref name="World Bank">{{en}} [http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/LACEXT/MEXICOEXTN/0,,contentMDK:20185184~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:338397,00.html World Bank's Mexico Country Brief]</ref> Mexico ye a 13<sup>ena</sup> economía mas gran d'o mundo d'alcuerdo con o suyo [[Producto interior bruto]] en [[paridat de poder adquisitivo]] y a segunda mas gran de Latinoamerica, dimpués de Brasil.<ref>{{en}} [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html Countries Ranked by GDP] CIA Factbook</ref> Dimpués d'a crisi de [[1994]], Mexico se recuperó ascapea escape con a construcción d'una economía moderna y diversificata.<ref name="World Bank"/> As administracions recients han amillorato a infraestructura y han permitito a competencia privata en os puertos maritimos, [[aeropuerto]]s, [[ferrocarril]]s, as empresas de [[telecomunicacions]], a cheneración d'[[electrecidat]] (de manera limitata) y a distribución de [[gas natural]].
 
Seguntes o decumento de 2007/2008 d'as [[Nacions Unitas]] sobre o Desenvolique Humán, l'11,6% d'a población vive en a [[pobreza]],<ref>Pobreza definita como porcentache d'a población que vive con menos de 2 dólars norteamericans por día, en [http://hdrstats.undp.org/indicators/24.html Human Development Report 2007/2008] UNDP. Calendata d'acceso: 4 de chulio de 2007</ref> y o 3% en pobreza extrema.<ref>Pobreza extrema definita como o porcentache d'a población que vive con menos d'1 dólar norteamericán por día, en [http://hdrstats.undp.org/indicators/23.html Human Development Report 2007/2008]. United Nations. Calendata d'd'acceso: 4 de chulio de 2008</ref> Manimenos, a desigualdat d'a renda encara ye un problema grieu, y existen divisions entre ricos y pobres, o norte y o sud, y as arias rurals y urbanas. Os contrastes en o desenvolique humán ([[endice de desenvolique humán|IDH]]) amostran una gran disparidat entre municipios ricos, como [[San Pedro Garza García]], en [[Nuevo León]] con un ran de desenvolique economico, educativo y de sanidat parellán a o d'[[Alemanya]], y o municipio de Metlatonoc, en [[Guerrero]], con un ran d'IDH parellán a [[Siria]].<ref>{{en}} [http://hdr.undp.org/docs/reports/national/MEX_Mexico/Mexico_2004_sp.pdf 2004 UNPD Mexico Report on HDI].</ref><ref>{{es}} [http://busquedas.gruporeforma.com/utilerias/imdservicios3w.dll?JPrintS&file=mty/norte01/00393/00393608.htm&palabra= "Sobresale Nuevo León por su alto nivel de vida"] El Norte, Requiere subscripción: "Al realizar por primera vez un estudio a nivel municipal, el organismo de la ONU ubicó a San Pedro Garza García como el segundo municipio con mejor Índice de Desarrollo Humano, después de la delegación Benito Juárez; y a San Nicolás de los Garza como el sexto, de los 2 mil 426 municipios de todo el País."</ref>
 
[[Imachen:Monterrey nightview.png|thumb|[[Garza-García]], destrito financiero de [[Monterrey]]]]
Muitos d'os efectos positivos en a reducción d'a pobreza y o incremento d'o poder adquisitivo d'a clase meyana han estato atribuito a la estabilidat macroeconomica conseguita en as zagueras dos administracions presidencials. O creiximiento d'o PIB anyal meyano de [[1995]] a [[2002]] estió d'o 5,1%.<ref name="Crandall">{{en}} CRANDALL, R (2004) "Mexico's Domestic Economy: Policy Options and Choices" in ''Mexico's Democracy at Work'', Crandall, Paz and Roett (editors): Lynne Reinner Publishers, USA</ref> A desaceleración economica d'os [[Estatos Unitos]] produció un efecto parellán, pero mas grieu, en Mexico, d'o que se recuperó ascapea escape y creixió un 4,1% en [[2004]], un 3% en [[2005]] y un 4,8% en [[2006]]. A inflación s'ha reducito a minimos historics de 3,3% en 2005, y as taxas d'intrés tamién se troban a minimos historicos, lo que ha estimulato o consumo a credito d'a clase meya. L'administración d'o president Fox conseguió a estabilidat monetaria: o déficit d'o presupuesto se redució, y a deuda externa representa actualment nomás o 20% d'o PIB.<ref name="Crandall"/> Mexico comparte con [[Chile]], o grau mas alto d'inversión basata en o credito largo plazo d'a deuda, d'a rechión latinoamericana. A reducción en a pobreza tamién ha estato reducita gracias a las [[remesa]]s d'os mexicans residents en os Estatos Unitos, que fan una cifra de 20 mil millons de dólars por anyo, y s'han convertito en a segunda fuent mas gran de capital forano.<ref>{{en}} [http://www.usatoday.com/news/world/2006-09-28-mexico-us-border_x.htm "Mexico opposed to U.S. border wall"]. ''USA Today''. Calendata d'acceso:28 de setiembre de 2006.</ref>
 
Mexico ye un d'os países mas ubiertos d'o mundo, ya que alto u baixo un 90% d'o [[comercio]] se troba baixo as estipulacions de diversos [[tractato de libre comercio|tractatos de libre comercio]] con mas de 40 países, d'os que, o [[NAFTA]], con os suyos vecins norteamericans, ye o mas influyent: quasi un 90% d'as exportacions de Mexico se dirichen a os Estatos Unitos u Canadá y quasi un 55% d'as importacions en provienen.<ref name=CIA_econ>{{en}} {{Cita web|title = CIA The World Factbook, "Mexico - Economy"|publisher = CIA|url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mx.html|accessdate= 2007-10-01}}</ref> Atros tractatos importants que Mexico ha sinyato son os tractatos con a [[Unión Europea]], con [[Chapón]], con [[Israel]] y atros países de Latinoamerica. Como tal, Mexico s'ha convertito en una potencia comercial internacional; Mexico ye o quinceno exportador mas gran d'o mundo —deceno si a Unió Europea se considera una sola entidat.<ref name=ciaexports>{{en}} [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2078rank.html Rank Order of Total Value of Exports] CIA Factbook</ref> De feito, Mexico exporta mas que a suma d'as exportacions de totz os países d'o [[Mercosur]] y [[Venezuela]].<ref name=ciaexports/>