Diferencia entre revisiones de «Vin»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Jpbot (descutir | contrebucions)
m ortografía, replaced: uropeya → uropea (4)
Linia 24:
{{Articlo principal|Vitis vinifera}}
[[Imachen:Grapevine 964 (PSF).png|thumb|250px|Vitis vinifera.]]
A uga ye o elemento esencial ta la elaboración final d'o vin. A uga que produce o vin perteneixe a la [[Familia (biolochía)|familia]] biolochica conoixita como ''[[vitaceae]]'', que ye una clasificación de plantas con tendencia a enfilar-se por as superficies fixas. Ista familia poseye once [[Chenero (biolochía)|cheners]] diferents, pero nomás a ''vitis'' ye intresant como fruita vitivinicola. Adintro d'o chenero ''vitis'' existen 60 [[Especie (biolochía)|especies]], pero nomás a ''vinifera'' ye a que proporciona vin (palabra d'orichen [[Luengas indoeuropeyasindoeuropeas|indoeuropeu]]).<ref name="McGovern">{{en}} Patrick E. McGovern: "Ancient Wine: The Search for the Origins of Viniculture". Princeton University Press, ISBN 0-691-07080-6</ref> Entre as atras sesanta especies de ''vitis'', como por eixemplo: a nordamericana ''[[Vitis labrusca|v.labrusca]]'', a ''[[Vitis riparia|v. riparia]]'', a ''[[Vitis aestivalis|v. aestivalis]]'', a ''[[vitis rotundifolia|v. rotundifolia]]'', ecetra. De totas ellas, nomás a ''Vitis vinifera'' ye la que proporciona vin con un sabor aceptato por a mayor parti d'as culturas d'a tierra.<ref name="Bird">{{en}} David Bird: "Understanding Wine Technology: The Science of Wine Explained". The Wine Appreciation Guild ISBN 1-891267-91-4</ref>
 
Manimenos, a lo largo d'a historia d'o cautivo d'a especie ''vitis vinifera'' l'hombre ha creyato una gran infinidat de diversas variedatz con l'obchectivo d'obtener diferents aromas, gustos, ecetra. D'ista traza se tienen os vins elaboratos con ugas de diferents variedatz adintro d'a especie ''vitis vinifera'', como pueden estar por eixemplo: lo [[verdello (uga)|verdello]], o [[cabernet sauvignon]], o [[carménère]], o [[merlot]], o [[chardonnay]], a [[gewürtztraminer]], ecetra. Totas ellas aportan un caracter especial a los vins.
A vegatas os vinyers se sosmeten a treballos d'[[empelte]] con l'obchectivo d'obtener nuevas variedatz mas resistents a l'ataque de plagas. Una d'as mas terribles se produció a meyatos d'o [[sieglo XIX]]. Prencipió arredol de 1850 en Francia quan se tresportaban variedatz americanas a Europa lo que causó que se propagase a mosca afida dita ''[[Phylloxera vastratix]]'' por totz os vinyers (as especies europeyaseuropeas no yeran resistents a l'ataque d'ista mosca). A Vitis vinifera ye asediata por atras plagas que se combaten de formas diferents.
 
=== Rechions vitivinicolas ===
A producción vitivinicola ye restrinchita a ciertas [[latitut]]z cheograficas, por un regular ye asociata a [[isoterma]]s climaticas anyals que tienen de meya temperaturas entre os 10&nbsp;° y 20&nbsp;°C.<ref name="Ronald">{{en}} Ronald S. Jackson: "Wine Science (Principles and applications)". Elsevier Inc. California. ISBN 0-12-373646-3</ref> Por un regular o cautivo d'a uga s'ha asociato a los puestos que tienen ciertas similitutz con o [[clima mediterranio]]. Se puet cautivar igualment en [[clima subtropical|climas subtropicals]] si se poda o vinyero constantment. A vegatas os microclimas afectan positivament a lo vinyero.
 
Encara que o cautivo d'o vinyer ye un cautivo d'orichen [[Mar Mediterrania|mediterranio]], mientres os sieglos [[Sieglo XVIII|XVIII]] y [[Sieglo XIX|XIX]], y més encara mientres o [[sieglo XX]], o suyo cautivo s'estendilló por quantas zonas de caracteristicas climaticas semilars a las europeyaseuropeas, ye decir, en zonas con un [[clima mediterranio]]. Asinas, en os [[Estatos Unitos]] se cautiva en o [[Estatos d'Estatos Unitos|estato]] de [[California]]; tamién en bellas redoladas de [[Chile]] y [[Archentina]] en [[Sudamerica]]; en partes de [[Surafrica]]; u en [[Australia]], estando asinas os vins d'ixos países presents en o [[comercio]] mundial de vin en as zagueras decadas.
 
=== Morfolochía ===
Linia 134:
En o Nuevo Mundo se da preferencia a denominar os vins seguntes o tipo d'uga que s'aiga emplegato. En o contexto vinicola, ''"Nuevo Mundo"'' significa tot lo que no ye "Viello Mundo", ye decir, amás d'America, son enclusas Australia, [[Nueva Zelanda]] y Sudafrica.
 
A diferencia entre os dos tipos de clasificacions radica en que o Nuevo Mundo, en estar menos restrinchito que a tradición vinicola EuropeyaEuropea, ha preferito comercializar os suyos vins como varietals. Un vin varietal ye aquel elaborato con un solo tipo d'uga, u ye una mezcla a on bi ha un tipo d'uga que predomina sobre os atros (de 75 a 90%, pende d'o país).
 
=== O vin en Aragón ===
Linia 178:
* {{es}} [http://www.docarinena.es/ D.O. Carinyena]
* {{es}} [http://www.somontano.es D.O. Semontano]
 
{{Destacato|af}}
 
[[Categoría:Vin|*]]
 
{{Destacato|af}}
[[af:Wyn]]
[[als:Wein]]