Diferencia entre revisiones de «Asia»

Contenido eliminado Contenido añadido
HRoestBot (descutir | contrebucions)
m r2.6.5) (Robot Adhibito: ks:ایشیا
Jpbot (descutir | contrebucions)
m ortografía
Linia 31:
|campo5 = .asia
}}
'''Asia''' ye una d'as partis que, chunto con [[Europa]], forma o [[supracontinent]] d'[[Eurasia]]. Ye una d'as mayors arias cheograficas d'o planeta [[Tierra]], y s'estendilla en a metat oriental d'o [[hemisferio norte]], dende l'[[Ocián Glacial Arctico]] por o norte dica l'[[Ocián Indico]] por o sud. Por l'este arriba dica l'[[Ocián Pacifico]] y por l'ueste dica os [[Monts Urals]] y o [[Caucaso]], mugando tamién con a [[mar Roya]], a [[mar EcheyaEchea]], o [[estreito d'os Dardanelos]], a [[mar de Marmara]], o [[Bosforo]], a [[mar Negra]] y a [[mar Caspia]]. Ye deseparata d'[[America]] por o [[estreito de Bering]], y d'[[Africa]] por a [[canal de Suez]]. En fer parte en realidat d'una continidat cheografica con Europa, que formalment puet definir-se como una [[peninsula]] chigant d'Asia, puet considerar-se que a noción d'Asia ye mas que mas una noción cultural y no pas cheografica.
 
En as suyas mugas tradicionals, Asia tien una [[Población humana|población]] de 3.879.000.000 d'habitants (ye o continent con una población mas gran, con alto u baxo o 60% d'a población mundial) en una [[superficie]] de 44.579.000 [[km²]] (tamién ye o continent mas gran por superficie, con alto u baixo o 30% d'o total d'as tierras emerchitas), con una [[densidat de población]] de 89 hab/km². Tamién se troba en Asia (concretament en [[China]]) o puesto situato mas luén d'a costa, que se troba a una [[distancia]] de 2.648 [[km]] d'a mar, y o puesto de mayor [[altaria]] d'o mundo, o [[monte Everest]], con 8.848 [[metro]]s d'altaria.
Linia 50:
== Cheografía fesica ==
[[Imachen:Asia satellite plane shaded.jpg|right|thumb|300px|Anvista dende satelite d'Asia.]]
Muitos cheografos no consideran que Asia y Europa sían continents deseparatos,<ref>{{en}} "[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761574726/Asia.html Asia]." ''[[Encarta|MSN Encarta Encyclopedia]]''. 2007.</ref> porque en realidat no bi ha garra deseparación fesica entre totz dos.<ref name=McG-H>{{en}} "[http://www.answers.com/topic/asia-2010#Science_and_Technology_Encyclopedia Asia]". ''[[McGraw-Hill Encyclopedia of Science and Technology]].'' 2006. Nueva York: McGraw-Hill Inc.</ref> Por eixemplo, sir [[Barry Cunliffe]], profesor emerito d'arqueolochía europeya d'a [[Universitat d'Oxford]], diz que Europa ye cheograficament y cultural nomás que a prominencia occidental d'o continent asiatico,<ref>{{cite web|url=http://www.theatlantic.com/doc/200812/editors-choice |title=Geography Is Destiny - The Atlantic (December 2008) |publisher=The Atlantic |date=2008-12-01 |accessdate=2009-04-20}}</ref> ye decir, considera que Europa ye una pensinsula d'Asia. Cheograficament, Asia ye a parti mas gran d'o este d'o territorio dito [[Eurasia]] (estando Europa a [[peninsula]] noroccidental d'ixa masa de tierra) u d'[[Africa-Eurasia]]; cheolochicament, Asia, Europa, Y Africa forman una sola masa contigua (excepto a [[canal de Suez]]) y comparten a mesma [[plataforma continental]]. Quasi tota Europa y a mayor parti d'Asia se troban situatas sobre a [[placa eurasiatica]], que s'une a o sud con a [[placa arabiga]] y a [[placa indica]], mientres que a parte este de [[Siberia]] se troba sobre a [[placa nord-americana]] y as [[Filipinas]] sobre a [[placa filipina]]. Sindembargo, a opinión mayoritaria, mesmo que a opinión tradicional, considera a [[Europa]] y a Asia como dos continents deseparatos, encara que sía nomás que como una simpla convención. Antiparte, en Asia (mas concretament en [[China]]) se troba o puesto de tierra firme que se troba a una distancia mas gran d'a mar, a 2.648 &nbsp;km de distancia.
 
Asia tien un litoral con muitos accidents, con quantas mars interiors ([[mar Arabiga]], [[mar de China Meridional]], [[mar de Chava]], [[mar de China Oriental]], [[mar Amariella]], [[mar de Chapón]], [[mar d'Okhotsk]], [[mar de Bering]], [[mar de Kara]], [[mar de Barents]], etc.); golfos ([[golfo Persico]], [[golfo d'Omán]], [[golfo de Bengala]], [[golfo de Siam]], [[golfo de Tonquín]], [[golfo d'Anadir]], etc.); peninsulas ([[Anatolia]], [[peninsula d'Arabia]], [[subcontinent indio|India]], [[peninsula de Malacca|Malacca]], [[Indochina]], [[peninsula de Coreya|Coreya]], [[Peninsula de Kamchatka|Kamchatka]], [[peninsula de Taimir|Taimir]], [[peninsula de Kola|Kola]], etc.), y islas adchacents, como [[Chipre]], [[islas Maldivas]], [[Sri Lanka]], o gran archipielago d'[[Insulíndia]] (encluyendo-ie as [[Filipinas]], [[Borneu]], [[Sumatra]], [[Isla de Chava|Chava]] y [[islas Celebes]], entre d'atras), [[Taiwan]], as islas de [[Chapón]], [[isla de Sakhalin]], [[archipielago de Nueva Siberia|Nueva Siberia]], a [[Tierra d'o Norte]], [[Nueva Zembla]], etc.).
Linia 66:
{{legend|#8aa678|Asia Meridional}}]]
<div style="clear:both"/>
Fan parte d'Asia un total de 51 estatos, estando o [[estato]] asiatico con mayor numero d'habitants [[China]], con una [[Población humana|población]] d'alto u baixo 1.400 millons d'habitants, y o menos poblato as [[Maldivas]], con una mica mas de 350.000 habitants. Por a suya [[superficie]], o país que s'estendilla mas por territorio asiatico ye [[Rusia]], con una mica mas de 17 millons de [[km²]] y o país con una superficie mas chicota ye tamién Maldivas, cin una mica menos de 300 &nbsp;km². Por [[densidat de población]] o estato mas densament poblato ye [[Singapur]], con una densidat de mas de 6.000 hab/km² y o meons densament habitato ye [[Mongolia]] con menos de 2 hab/km².
 
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="border:1px solid #aaa; border-collapse:collapse;"
Linia 192:
| [[Dili]]
|-
| [[Imachen:Flag of Indonesia.svg|22px|border]] [[Indonesia]]<ref>&nbsp;&nbsp;[[Indonesia]] ye considerato por un regular un país transcontinental entre l'Asia Sud-oriental y [[Oceanía]]; as zifras no encluyen [[Irian Jaya]] y as [[islas Molucas]], situatas ey Oceanía ([[Melanesia]]/[[Australasia]]).<br /></ref>
| align="right" | 1.419.588
| align="right" | 237.512.355
Linia 549:
 
{{Asia}}
 
[[nso:Asia]]
 
[[Categoría:Asia]]
[[Categoría:Continent]]
 
[[nso:Asia]]
 
[[ace:Asia]]