Ruello d'o Miraglo

(Reendrezau dende Ruello d'el Miraglo)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O Ruello d'el Miraglo (en castellano de Daroca huei Ruejo del Milagro) ye un ruello de molín protagonista d'una leyenda en Daroca.

O Ruello d'el Miraglo

O día 14 de chunio de 1575 de maitins, dezaga d'una nueit de plevias y tronadas, se diz que os vecins de Daroca sintioron un gran esclatito. Yera una glerata que baixaba dende as pedreras de Retascón y Nombrevilla. L'agua dentro en a ciudat y baixo por tota la carrera mayor, rastrando arbols y atros obchectos que agafaba a lo suyo paso. Cuan toz istos materials que flotaban en l'augua plegoron ta la muralla y a Puerta Baixa s'atrascoron, prencipiando asinas a inundar-se a ciudat. As casas s'estrifallaban y as chents puyaban chilando a las cambras mas altas u a los tellatos d'as casas suyas. Tan y mientres as campanas tocaban ta avisar a la población d'o periglo.

A ciudat ya yera cuasi engaronata y en a val s'heba formato un gran laco con tota l'augua que yera entibata en Daroca. Allora un gran ruello que bi heba en o patio d'a casa de José Garcés, vecín d'a Puerta Alta prencipio a baixar por a carrera mayor, movito por a corrient. Cuan plego ta la Puerta Baixa la velocidat que teneba ye tan gran que o trucazo crebó as puertas y os maderos, deixando asinas que l'augua salise d'a ciudat. O ruello continó redolando a gran velocidat enta o río Xiloca, y cuan i plegó cayó a lo suyo canto.

As chents d'a ciudat baixoron a veyer os ruello miragloso, ta éls a explicación yera prou platera, l'aparición d'o ruello heba estato obra y miraglo d'os Santos Corporals ta protecher a Daroca y a la suya población. O ruello lo puyoron ta la casa de José de Marcilla en Daroca se fació una chicota capiella en a calle mayor en honor d'o feito y de Sant Buenaventura, ya que lo miraglo escayeixió lo día d'iste santo.

O Ruello encara puet veyer-se en Daroca, en frent d'a Puerta Baixa, como un d'os molimentos d'a ciudat. Ye tamién un caso curioso de conservación d'aragonesismo, porque Ruello se castellanizó como Ruejo, pero mantenendo o diftongo ue debant de yod tipico de l'aragonés.