Paso d'o Mito a o Logos

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O paso dende o Mito enta o Logos fa referencia a l'orichen d'a filosofia occidental que apareixió en l'Antiga Grecia arredol d'o sieglo VI antes de Cristo con a fundación d'a Escuela de Chonia que prencipia con Tales de Mileto, o primer filosofo d'a historia. O termino “Mito” (d’o griego antigo μῦθος) ye traducito como palabra, narración oral sobre a vida, explicación fabulosa d'o orichen d'as cosas que cheneralment se transmite oralment. O termino “Logos” (d’o griego antigo λóγος) tamién ye traducito como palabra pero como discurso argumentativo, razón, expresion d'a razón, lochica u lei.[1]

L'orichen d'a filosofía occidental supone o intento racional d'o ser humano d'explicar a realidat y dar sentido a la existencia. Isto no quiere dicir que antes d'a naixencia d'a filosofía no existieran atras trazas de interpretar a realidat. Iste paso d'o Mito a o Logos ye o cambeo que se produce en o pensamiento griego, aquers que dixan de creyer en a explicación irracional d'o mito y miran de trobar l'orichen d'as cosas con o exercicio d'a razón, ye dicir, o logos. Mientres o mito se transmite doctrinariament de cheneración en cheneración, o logos forma parte d'o pensamiento racional que no se transmite oralment sino mediant a deducción o a inducción empirica. De ista traza prencipia o primer periodo d'a filosofía antiga occidetal; a Filosofía Presocrática.

Mileto estió a ciudat natal d'o primer filósofo occidental, Tales

Causas editar

Bel autor ha estudiato o tema de l'orichen d'a filosofía, bi ha diferents interpretacions d'as causas que estieron decisivas t'a naixencia d'o pensamiento lochico en a Grecia Antiga:

Autors como John Burnet creyeban que a filosofía yera o gran miraglo griego, a suya chenialidat, a suya característica propia como pueblo. Sin dembargo cal dicir que iste pensamiento ye insuficient ya que no ofreixe argumentos lochicos sino que se limita a afirmar a excelencia d'o helenismo con respecto a os atros pueblos. Se le critica por tener un tinte discriminatorio, etnocentrico que li impide tener en cuenta o conchunto d'aportacions externas que empentoron l'orichen d'a filosofía.

Atros como F. M. Cornford planteyaban que a cosmolochía d'os Fisicos de Chonia yera en realidat a evolucion lochica d'os mitos cosmogonicos y teogonicos griegos. A mitolochía griega ya fablaba sobre l'orichen d'o cosmos y como iste s'ordenó. Ademas d'as explicacions mitolochicas antropomorficas bi ha atras que pueden estar o precedent directo d'a filosofia y o discurso naturalista.

Atras causas posibles de l'orichen d'o pensamiento racional en Grecia son:

  • A escritura d'as leis: En a Epoca Arcaica, as Polis gobernatas por os aristocratas terratenients teneban un sistema de chusticia basato en a oralidat y a tradición, se creyeba que as leis proveniban d'os mesmos dioses. Pero en muitas d'as polis griegas se luitó contra os abusos que feban os poderosos cuan interpretaban as leis no escritas. Una vegada estieron escritas, istas podeban estar analizatas, criticatas o encluso reformatas. A Lei escrita ye un punto de referencia obchectivo, exterior a os deseyos y necesidats de l'individuo.
  • A sabiduría: os sophoi: A tradición griega reculle a figura d'o sabio que ye chent muit capacitata y que destaca en as habilidats socials y en os asuntos d'a ciudat. A organización d'as polis fació que os viellos valors dentrasen en crisis y que cada vegada mes, a moral ciudadana s'imposara.
  • O fenomeno d'a colonización d'a Mediterrania levó a os griegos a conoixer atras culturas, atras morals y pensamientos. Os primers filosofos griegos, en ocasions, se documentaron en fuents exoticas.
  • O emplego d'a moneda: A función d'as leis como base ta o pensamiento racional ye similar a l'emplego d'a moneda que ficó una nueva ideya de valor, independientment d'a necesidat personal, estimable según una escala obchetiva.
  • O desembolique d'as ciudaz-estatos y as suyas institucions yeran o marco en que plegó o cambio de mentalitat. A filosofía ye “filla d'a ciudat y d'a democracia”. O conchunto de ciudadans libres en a polis no reconoixe mes autoridat que a que imposan as leis.
  • A relichión griega: A no existencia d'una escuela oficial de sacerdotz que imposara a ortodoxia estió una pieza fundamental ta o desembolique d'una diversidat relichiosa que permitió o pensamiento libre.

A physis y l'arché editar

Os primers filosofos quieren trobar racionalment l'orichen y a verdat de tot, por ixo, miran d'explicar a realidat de diferents conceptos como d'a physis (d'o griego φύσις) que ye a materia y a naturaleza como unidat, a realidat como totalidat baixo un prencipio que la unifica. Por debaixo d'a pluralidat, a physis ye a unidat que subchace a totas as cosas. Ta os antigos griegos a physis ye tot ixo capable de creixer, enchendrar y reproducir-se, tamién tot o que contiene movimiento. Asinas, naixe a oposición entre o uno y o múltiple.

Tamién se busca l'arché (d'o griego ἀρχή) que ye ixo que explica o se troba en l'orichen de cualcosa, se traduz como fuent, explicación, orichen, prencipio rector/lei o materia d'a que son establitas as cosas. Isto fa referencia a l'elemento o substancia constitutiva d'o mundo y d'o universo, aquello que no amenistra denguna atra cosa ta existir, nomás a sí mesma.

A Escuela de Chonia editar

Dica lo sieglo VII antes de Cristo naixió en Mileto, en a costa chonica, Tales, o primer filosofo d'a historia occidental. Anque estió Tales o establidor d'a Escuela de Chonia ista estió formata, prencipalment, por atros dos filosofos mes; o suyo discíplo Anaximandro y o discíplo y companyer d'iste, Anaxímenes. Os tres son denominatos como os "Fisicos de Chonia", por a suya falaguera de trobar o prencipio o arché material d'a physis. En concreto, respective a o pensamiento d'istos autors, cal dicir que tots estan monistas, ye dicir, que s'enmarcan dentro d’aquers que creyen que o principio d’a physis ye un solo elemento.

Tales editar

Creyeba que l'arché rector d'a naturaleza yera l'augua, allí an bi ha vita bi ha augua, por ixo ye l'augua o prencipio de totas as cosas. Antimás, Tales pensaba que a materia ye viva y contiene en sí mesma o prencipio que explica o suyo movimiento y as suyas transformacions (hilozoísmo).

 
Anaxímenes de Mileto

Anaximandro editar

Ye o sucesor de Tales, o segundo d'os fisicos milesios que arreparó os postulatos d'o suyo mayestro. Emparaba que l'arché yera, realment, una substancia indeterminata clamata ápeiron (d'o griego ἄπειρον) y que manca de cualidats por lo que ye compatible con totas as aparencias d'a materia. Creye tamién que en l'orichen de l'universo tot yera ápeiron y que en iste se produció una escisión, inchusta, que desembolicaría toz os opuestos d'o mundo.

Anaximenes editar

Popiello de Anaximandro, estió o zaguer fisico de Chonia. Escartó l'ápeiron como arché y postuló que o verdadero prencipio rector yera l'aire (pneuma). L'aire empara l'alma de l'hombre, o suyo prencipio vital o psyché. L'aire no tien cualidaz veyibles y ye capable de creyar tota la materia mediant dos enantos diferents: a condensación y a rarefacción.

Referencias editar