Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo tracta sobre Trillo que ye un lugar d'A Fueva. Ta altros usos d'a palabra «trillo» se veiga Trillo (desambigación).

Trillo ye un lugar aragonés en o municipio d'a Fueva, en a comarca de Sobrarbe y a provincia de Uesca. A suya población ye de 3 habitants (2011[1]).

Trillo
Lugar d'Aragón

Trillo, debaixo l'aigua-nieu.
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
 • Municipio
Lugar
 Aragón
 Uesca
Sobrarbe
A Fueva (municipio)
Partiu chudicial Boltanya
Población
 • Total

3 hab. (2011)
Altaria
 • Meyana

660 m.
Distancia
 • 102 km
 • 26 km
 • 11,7 km

enta Uesca
enta L'Aínsa
enta Tierrantona
Codigo postal 22438
Patrons Sant Lorient
Parroquial
 • Diocesi
 • Arcipestrau

Balbastro-Monzón
Sobrarbe-Ribagorza
Coordenadas
Trillo ubicada en Aragón
Trillo
Trillo
Trillo en Aragón

Cheografía editar

Trillo se troba en un cerret chicolón, en a baixant norte d'o barranco d'o Salinar en a val d'a Cinca, y no fa pas parte d'a subcomarca natural d'a Fueva anque se trobe incluito en o municipio homonimo. Ye en as garras d'o tozal de Trillo (u «de Sant Marcos», por a ermita que i hai en l'altura), que quita o nombre d'o lugar. Como tamién pasa con Clamosa y a Penilla, que i son amanaus, Trillo presenta una disposición constructiva que fa pensar d'un planiamiento defensivo medieval, talment como fortificación u per haber naixido como estructura defensiva.

Se troba comunicau con una pista asfaltada con Salinas de Trillo, que enantes yera una aldeya suya pero que en l'actualidat o supera en población. Guarda tamién camins tradicionals con Sant Per de Trillo (en a mesma man d'o barranco) y con Caneto que se troba en a cuentra, y disposa d'un enlace con a carretera de Ligüerre d'a Cinca ta Tierrantona que ye transitable ta cualsiquier vehiclo y o mete en comunicación con a suya cabecera municipal y con a carretera autonomica A-138 (Bielsa-Balbastro).

Urbanistica editar

 
Os barrios de «a Plaza» en primer termin y «o Planiello» (enrunas), vidos dende «o Barrio» (o barrio d'a ilesia).

Trillo se forma de tres barrios deseparaus con cualques metros os uns d'os atros. O mas antigo de toz tres pareix que estaría o barrio d'a ilesia, «o Barrio», a on que se troba a ilesia parroquial (parcialment en enrunas), consagrada a Sant Andreu, y cualques casas mas modestas como Casa Ardanui,[2] Casa Gamisel[2] etc. En o Barrio se troba un puntón de penya en o que as fuents situan o castiello, enguán auxidido.

Unatro barrio ye «a Plaza»,[2] que presenta una cruz de suelo en mitat, y l'arredolan as casas Cambra, Noguero y bellas altras. O tercer barrio ye «o Planiello», que contiene a ferrería.[2]

Historia editar

Trillo yera capital d'un municipio que heba nombre Trillo tamién, y se bastiba con os lugars de Salinas y Sant Per, ademés de lo propio Trillo. O municipio desapareixió en o periodo intercensal 1842-1857 en absorvir-se por o municipio de Clamosa.[3][4] Dende a decada de 1960, Trillo y as suyas antigas aldeyetas se troban integradas en o municipio d'a Fueva.[3][4]

En a Edat Meya, o divulgador Manuel Benito Moliner considera que Trillo se creya como bella fortificación u posiblement «torre» defensiva en o sieglo XI[2] dimpués d'a caida en mans cristianas d'os castiellos de l'Abizanda y de Clamosa, alto u baixo en a misma epoca que gosa contruir-se o castiello de Troncedo. Se tractaría, pues, d'una fundación propiament cristiana y no pas, como en os casos de Clamosa y l'Abizanda, de fortificacions musulmanas presas y reutilizadas por os cristianos.

En os sieglos XIII y XIV a fortificación de Trillo perteneix a la Corona.[2] En 1391 le'n trespasan a Pero Esplugas,[2] pero en 1458 o castiello y a población son intervenidos por Chuan lo Gran[2] que da la orden d'ocupación con tropas reyals ta privar as desfierras de dos familias nobles que se'l disputaban. Le'n vendión a'l barón de Monclús Rodrigo Rebolledo por 12.000 florins d'oro.[2]

Economía editar

Trillo teneba un molín d'olio a'l canto d'o barranco de Santa Brichida, confluyent con el d'o Salinar, que data de l'anyo 1802.[2] En os anyos 1980 yera vesitable y l'historiador Manuel Benito Moliner, que i estió, fizo una descripción d'él en a cual s'ilustra como un edificio a on que a maquinaria yera conservada y encara s'hese puesto fer servir ta molienda,[2] de no haber estau o lugar despoblau por ixas envueltas. Tamién i existió una pedrera de calso, que s'ha puesto documentar activa dica os anyos 1950.[2]

 
A pleta d'a ilesia de Sant Andreu y as enrunas de l'abadía (tapadas con as hiedras), con un peirón adebant.

As fincas agricolas mas amanadas a la localidat se trobaban en as garras d'o tozal de Sant Marcos, y se repartiban en dos suertes principals que heban nombre «as Costeras» y «os Solanos»,[2] todas dos feitas de faixetas en a versant. En a cuentra d'o barranco d'o Salinar, camín ta Caneto, se troba mas fincas mas extensas y de millor cantimplano, anque por a suya ubicación sufriban l'ubago de lo propio mont de Caneto.[2] Ista zaguer partida de fincas recibiba lo nombre de «as Serviellas».[2]

Demografía editar

A primer noticia que se tiene d'a existencia de Trillo ye de l'anyo 1279,[5] y o primer censo aproximau de 1488, cuan que se da una población de 10 vecins[2] (casas) en a localidat. En o sieglo XIX, se fa estimación que d'alto u baixo en podese tener deciséis u decisiet a lo largo de tot lo sieglo, con o solo dato que en o censo de 1842 en teneba 25[3] tot lo municipio, con 186 personas que i vivisen.[3]

Evolución demografica
1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
- - - - - - 3 3 3

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
3 4 4 4 4 4 4 4 3

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
- - - - - - - - -

1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Toponimia editar

D'alcuerdo con Manuel Benito Moliner, o nombre de Trillo puede dimanar d'a palabra «torre»[6] a traviés de bella evolución d'o tipo de Torrillo > T'rillo. Isto l'emparentaría con belaltros lugars d'Aragón, como Torrillo en o Xiloca y Torrillas en a comarca de Gúdar-Chabalambre.

A teoría de Manuel Benito conta en a suya favor con a disposición de o lugar en una altura en un cerret, que o faría facilment defensable, y que no fa guaire dificil imachinar-se que d'antes que no a población como en l'actualidat se conoix, i hese puesto haber en o suyo emplazamiento bel edificio u estructura defensiva, como una torraza, ta cosirar a valleta d'o barranco d'o Salinar.

Imáchens editar

Fiestas editar

Referencias editar

Vinclos externos editar