Tibalt I de Navarra

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo ye sobre un rei de Navarra y conte de Campanya y Bria. Ta atros usos se veiga Tibalt I.
Tibalt I de Navarra
Rei de Navarra y conte de Campanya y Bria

Sello de Tibalt

1234-1253
Predecesor Sancho VII o Fuerte
Succesor Tibalt II de Navarra

1234-1253
Predecesor Tibalt III de Campanya
Succesor Tibalt II de Navarra

Naixencia 30 de mayo de 1201
Muerte 8 de chulio de 1253
Pai Tibalt III de Campanya
Mai Blanca de Navarra

Tibalt de Campanya, naixito de Troyes (hue Campanya-Ardenas, Francia) o 30 de mayo de 1201 y muerto en Pamplona o 8 de chulio de 1253, estió rei de Navarra con o nombre de Tibalt I de Navarra (1234-1253) y conte de Campanya (1201-1253) con o nombre de Tibalt IV de Campanya, a mas de conte de Bria (1201-1253). Fue clamato Tibalt I o Postumo y Tibalt I o Trobador.

Orichens familiars editar

Tibalt yera fillo de Tibalt III de Campanya, conte de Campanya y de Bria, y de Blanca de Navarra, filla de Sancho VI de Navarra y Sancha de Castilla.

Actividaz editar

Primeras anyadas editar

Naixito fillo postumo (su pai Tibalt III heba muerto en Troyes o 24 de mayo de 1201 mientres feba os preparativos ta a suya participación en as Cruzatas), o suyo padrino estió Felipe II, rei de Francia, y s'educó en a Cort de Francia, por Blanca de Castilla, esposa d'o futur Loís VIII de Francia, que yera prima con a suya mai.

Os condaus de Campanya y Bria editar

Uno d'os suyos primos, Erardo de Brena, creyeba tener dreitos a la succesión d'os condaus de Campanya y de Bria, y dende 1216 dica 1221 bi habió una guerra (a Guerra de Succesión de Campanya), que ganó Tibalt, con l'aduya de Felipe II de Francia, d'Eudes III de Borgonya y de Frederico II d'o Sacro Imperio Romano Chermanico.

As guerras de Francia editar

En 1224 partecipó en as guerras de Francia contra Anglaterra, y prenió parte en o setio de La Rochelle.

Tamién aduyó a lo rei de Francia mientres a Cruzata d'os albichenses, encara que albandonó l'Exercito francés dende o prencipio d'a campanya. En 1228 negoció con Remón VII, conte de Tolosa, as condicions d'o Tractau de París de 1229 ta rematar a guerra.

En 1226 prebó de reunir a os nobles franceses ta evitar a coronación de Loís IX de Francia, pero dimpués s'alió con iste, en contra d'os nobles (que heban estato os suyos enemigos mientres as guerras por a succesión d'a Campanya). Os nobles franceses se vengoron atacando y espullando o suyo condau de Campanya, que sostenió con l'aduya d'o rei francés.

O reino de Navarra editar

O 12 de febrero de 1234 morió Sancho VII, rei de Navarra, que heba signato un pacto con Chaime I, rei d'Aragón, pacto de succesión reciproca entre ambos reis ta o suyos reinos. Asinas, seguntes o pacto Chaime I yera o nuevo rei de Navarra, pero a nobleza navarra s'oponió, y o succesor estió Tibalt, que yera sobrín de Sancho VII (Sancho yera chirmán d'a suya mai, Blanca de Navarra). Estió asinas o fundador d'a dinastía de Campanya en o reino de Navarra.

A suya politica estió de pactos con as potencias limitrofes (Anglaterra, Francia, Aragón y Castiella) ta consolidar o suyo reino en Navarra. Estió o creyador d'as merindaz en o reino de Navarra ta substituyir a las tenencias, que yeran as institucions tradicionals en o reino (y en Aragón). Establió cuatro merins ta mandar en as cuatro merindaz en que trestalló o reino.

Dende o punto de vista churidico, estió o iniciador d'a compilación d'as leis tradicionals de Navarra, formando asinas os prencipios d'o Fuero Cheneral de Navarra. Confirmó os fueros de Baigorri (despoblato d'Oteiza chunto a Lerín) en 1234, atorgó o títol de villa a Etayo, confirmó a los labradors de Villatuerta o fuero de costería, fació de reyalenco as villas de Mirafuentes y Ubago, concedió a lo concello de Miranda pa fer una zut, concedió a los collazos de Artaxo que fuesen de reyalenco, unificó a peita de Galipienzo tot en textos escritos en navarro-aragonés.[1]

En o suyo gubierno d'o reino, recibió l'aduya d'a nobleza d'o condau de Campanya, y istos nobles recebioron importats cargos politicos en o reino.

Ta consolidar a paz con o reino de Castiella, signó un tractau con Ferran III de Castiella, seguntes o cual se casarían l'infant de Castiella Alifonso X y Blanca de Navarra, y Castiella daría Guipuzcua a Navarra mientres Tibalt vivise (encara que no pas tamién Alaba, como quereba Tibalt): asinas o reino de Navarra tendría salida ta la mar Cantabrica. Sindembargo, o pacto no se cumplió, y Blanca casó en 1236 con Chuan I, duque de Bretanya.

Por as suyas malas relacions con l'arcebispato de Pamplona, en 1250 l'excomulgó un concilio provincial, encara que o Papa Inocencio IV li concedió a escape o privilechio de que nomás por mandato d'o Papa podeba estar excomulgato, deixando asinas sin efecto a excomunión.

As Cruzatas editar

Dimpués d'una crida d'o Papa Gregorio IX, Tibalt partecipó en una Cruzata ta Tierra Santa, encara que no bi habió grans resultatos.

O Trobador editar

Tibalt fue clamato o Trobador porque yera trobador, encara que no en occitán sino en francés. Ye l'autor de 71 composicions liricas (37 de tema amoroso). Estió o trober[2] mas famoso d'a suya epoca.

A suya muerte editar

Tibalt I de Navarra morió en Pamplona, a capital d'o reino de Navarra, y bi ye apedecato, en a seu de Pamplona. Morió cuan tornaba d'un viache ta o condau de Campanya.

Matrimonios y fillos editar

Arredol de 1220 casó con Chertrudis de Dagsburgo, filla d'o conte de Dagsburgo y de Metz, encara que la repudió por no poder apoderar-se d'o condau de Metz.

Fació un segundo matrimonio arredol de 1223 con Agnés de Beaujeu, prima de Luis IX de Francia, filla de Guichard de Beaujeau, sinyor de Beaujeu, y de Sibila d'Hainaut. Estioron os pais de:

Dimpués d'a muerte d'Agnés en 1231, casó en 1232 con Margalida de Borbón-Dampierre, filla d'Archambaud VIII, sinyor de Borbón. Fueron os pais de:

Tamién tenió bels fillos ilechitimos, d'entre os cuals:


Predecesor:
Sancho VII o Fuerte
Rei de Navarra
1234 - 1253
Succesor:
Tibalt II de Navarra
Predecesor:
Tibalt III de Campanya
Conte de Campanya
1201 - 1253
Succesor:
Tibalt V de Campanya
Predecesor:
Tibalt III de Campanya
Conte de Bria
1201 - 1253
Succesor:
Tibalt V de Campanya


Referencias editar

  1. Luís Javier Fortun Pérez de Ciriza "COLECCION DE FUEROS MENORES DE NAVARRA Y OTROS PRIVILEGIOS LOCALES". Revista Principe de Viana. Año nº 43, Nº 166-167, 1982 , pags. 951-1038 [1]
  2. Un trober (d'o francés trouvère) ye un trobador que fa as suyas composicions en francés y no pas en occitán, a luenga d'os trobadors.