Primera conchugación en francés

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

La primera conchugación en francés ye una continación de la primera conchugación latina en -ARE seguindo una lei fonetica que transforma la A de lo latín en e como en mer y sel, que derivan respectivament de MARE y SALE.[1]

Tamién bi ha uns verbos que en latín perteneixeban a conchugacions en -ERE como adhérer, converger, différer, diverger, émerger, exceller, négliger y précéder, préférer, protéger, que en las luengas iberorromanicas no perteneixen a la primera conchugación.

Los verbos attribuer, contribuer, distribuer y retribuer son cultismos ampraus dende verbos latinos derivaus de TRIBUĔRE de la tercera conchugación latina que tampoco no son de la primera conchugación en las luengas iberorromanicas por terminar en -uir. Los verbos derivaus de STITUĔRE u STATUĔRE como destituer, restituer, substituer, prostituer tamién corresponden a verbos acabaus en -uir en las luengas iberorromanicas, lo mesmo que los verbos influer, confluer y affluer, ampraus dende FLUĔRE. Son los verbos derivaus de STRUĔRE los solos verbos que en las luengas iberorromanicas acaban en -uir y que no acaban en -er en francés: détruire, construire, instruire, con la excepción de obstruer.

Adintro de la conchugación verbal en francés ye lo grupo mes numeroso, con cuasi lo 90 % de los verbos franceses. Cuasi toz los verbos de nueva creyación perteneixen a esta conchugación, con las excepcions mes significativas de alunir, amérir y vrombir.[2]

Modelo de Conjugación
Verbo chanter (radiz: chant-)
Forma simple Forma composada
Infinitivo chanter avoir chanté
Cherundio en chantant en ayant chanté
Participio present chantant ayant chanté
Participio pasau chanté
Modo Tiempo Je (j') Tu Il Nous Vous Ils
Indicativo Present chante chantes chante chantons chantez chantent
Pasau imperfecto chantais chantais chantait chantions chantiez chantaient
Pasau simple chantai chantas chanta chantâmes chantâtes chantèrent
Pasau perfecto composau ai chanté as chanté a chanté avons chanté avez chanté ont chanté
Pasau anterior eus chanté eus chanté eut chanté eûmes chanté eûtes chanté eurent chanté
Pasau pluscuamperfecto avais chanté avais chanté avait chanté avions chanté aviez chanté avaient chanté
Futuro chanterai chanteras chantera chanterons chanterez chanteront
Futuro anterior aurai chanté auras chanté aura chanté aurons chanté aurez chanté auront chanté
Condicional simple chanterais chanterais chanterait chanterions chanteriez chanteraient
Condicional composau aurais chanté aurais chanté aurait chanté aurions chanté auriez chanté auraient chanté
Subchuntivo Present chante chantes chante chantions chantiez chantent
Pasau imperfecto chantasse chantasses chantât chantassions chantassiez chantassent
Pasau perfecto aie chanté aies chanté ait chanté ayons chanté ayez chanté aient chanté
Pasau Pluscuamperfecto eusse chanté eusses chanté eût chanté eussions chanté eussiez chanté eussent chanté
Imperativo Present chante chantons chantez
Pasau aie chanté ayons chanté ayez chanté
Modelo de Conjugación
Verbo arriver (radiz: arriv-)
Forma simple Forma composada
Infinitivo arriver être arrivé (e)(s)
Cherundio en arrivant en étant arrivé
Participio present arrivant étant arrivé (e)(s)
Participio pasau arrivé
Modo Tiempo Je (j') Tu Il Nous Vous Ils
Indicativo Present arrive arrives arrive arrivons arrivez arrivent
Pasau imperfecto arrivais arrivais arrivait arrivions arriviez arrivaient
Pasau simple arrivai arrivas arriva arrivâmes arrivâtes arrivèrent
Pasau perfecto composau suis
arrivé (e)
es
arrivé (e)
est
arrivé (e)
sommes
arrivé (e) s
êtes
arrivé (e) s
sont
arrivé (e) s
Pasasu anterior fus
arrivé (e)
fus
arrivé (e)
fut
arrivé (e)
fûmes
arrivé (e) s
fûtes
arrivé (e) s
furent
arrivé (e) s
Pasau pluscuamperfecto étais
arrivé (e)
étais
arrivé (e)
était
arrivé (e)
étions
arrivé (e) s
étiez
arrivé (e) s
étaient
arrivé (e) s
Futuro arriverai arriveras arrivera arriverons arriverez arriveront
Futuro anterior serai
arrivé (e)
seras
arrivé (e)
sera
arrivé (e)
serons
arrivé (e) s
serez
arrivé (e) s
seront
arrivé (e) s
Condicional simple arriverais arriverais arriverait arriverions arriveriez arriveraient
Condicional composau serais
arrivé (e)
serais
arrivé (e)
serait
arrivé (e)
serions
arrivé (e) s
seriez
arrivé (e) s
seraient
arrivé (e) s
Subchuntivo Present arrive arrives arrive arrivions arriviez arrivent
Pasau imperfecto arrivasse arrivasses arrivât arrivassions arrivassiez arrivassent
Pasau perfecto composau sois
arrivé (e)
sois
arrivé (e)
soit
arrivé (e)
soyons
arrivé (e) s
soyez
arrivé (e) s
soient
arrivé (e) s
Pasau pluscuamperfecto fusse
arrivé (e)
fusses
arrivé (e)
fût
arrivé (e)
fussions
arrivé (e) s
fussiez
arrivé (e) s
fussent
arrivé (e) s
Imperativo Present arrive arrivons arrivez
Pasau sois
arrivé (e)
soyons
arrivé (e) s
soyez
arrivé (e) s
Modelo de Conjugación
Verbo se laver (radiz: lav-)
Forma Simple Forma Composada
Infinitivo se laver s'être lavé (e)(s)
Cherundio en se lavant en s'étant lavé
Participio present se lavant s'étant lavé (e)(s)
Participio pasau lavé
Modo Tiempo Je Tu Il Nous Vous Ils
Indicativo Present me lave te laves se lave nous lavons vous lavez se lavent
Pasau imperfecto me lavais te lavais se lavait nous lavions vous laviez se lavaient
Pasau perfecto simple me lavai te lavas il lava nous lavâmes vous lavâtes se lavèrent
Pasau perfecto composau me suis
lavé (e)
t'es
lavé (e)
s'est
lavé (e)
nous sommes
lavé (e) s
vous êtes
lavé (e) s
se sont
lavé (e) s
Pasau perfecto simple me fus
lavé (e)
te fus
lavé (e)
se fut
lavé (e)
nous fûmes
lavé (e) s
vous fûtes
lavé (e) s
se furent
lavé (e) s
Pasau pluscuamperfecto m'étais
lavé (e)
t'étais
lavé (e)
s'était
lavé (e)
nous étions
lavé (e) s
vous étiez
lavé (e) s
se étaient
lavé (e) s
Futuro me laverai te laveras se lavera nous laverons vous laverez se laveront
Futuro Anterior me serai
lavé (e)
te seras
lavé (e)
se sera
lavé (e)
nous serons
lavé (e) s
vous serez
lavé (e) s
se seront
lavé (e) s
Condicional Simple laverais laverais laverait lav'erions lav'eriez laveraient
Condicional Composau me serais
lavé (e)
te serais
lavé (e)
se serait
lavé (e)
nous serions
lavé (e) s
vous seriez
lavé (e) s
se seraient
lavé (e) s
Subchuntivo Present me lave te laves se lave nous lavions vous laviez se lavent
Pasau imperfecto me lavasse te lavasses se lavât nous lavassions vous lavassiez se lavassent
Pasau perfecto me sois
lavé (e)
te sois
lavé (e)
se soit
lavé (e)
nous soyons
lavé (e) s
vous soyez
lavé (e) s
se soient
lavé (e) s
Pasau pluscuamperfecto me fusse
lavé (e)
te fusses
lavé (e)
se fût
lavé (e)
nous fussions
lavé (e) s
vous fussiez
lavé (e) s
se fussent
lavé (e) s
Imperativo Present lave-toi lavons-nous lavez-vous

Variants y irregularidaz editar

Presenta una variant representada por verbos como lever con una è ubierta en formas rizotonicas (je lève, tu lèves, ecetra). Las irregularidaz ortograficas d'obridura de vocal se troban en lo present d'indicativo, de subchuntivo, en lo futuro (je lèverai), y en lo condicional (je lèverais).

Los verbos como espérer presentan irregularidaz ortograficas pareixidas a las de l'anterior grupo, pero no ubren la e en lo futuro y en lo condicional (j'espérerai). Perneteixen a estre grupo los acabaus en céder (accéder, décéder, céder, posséder, précéder y procéder), los acabaus en -gérer (considérer, gérer, digérer, préférer, suggérer), y los acabaus en -éter de tipo cultismo (compléter, inquiéter, repéter).[3]

Los verbos acabaus en -ger (bouger, changer, juger, mélanger, partager y rédiger) presentan irregularidaz ortograficas en la primera persona plural de lo present (mangeons).

Los verbos acabaus en -yer (payer, essayer, employer, encara que no envoyer) presentan irregularidaz ortograficas en las primeras y segundas personas plurals de lo present (payons, payez).

Los verbos en -eler (appeler, épeler, rappeler) y -eter (jeter) presentan irregularidaz ortograficas en estas mesmas personas (appelons, appelez).

Bi ha una excepción important en los verbos acabaus en -eler de verbos que no doblan la consonant y se comportan como lever ubrindo la e: celer, peler, geler, y s'incluye en este conchunto los que tienen lo sufixo verbal -eler (equivalent a l'aragonés -illar de esportillar): (harceler, marteler).

Los imperfectos de los verbos en -ier y en -yer presentan formas con -ii- u -yi- en las personas plurals primera y segunda (apreciions, payiez).

Conjugación del Verbo aller
Forma Simple Forma Composada
Infinitivo aller être allé (e)(s)
Cherundio en allant en étant allé
Participio present allant étant allé (e)(s)
Participio pasau allé
Modo Tiempo Je (j') Tu Il Nous Vous Ils
Indicativo Present vais vas va allons allez vont
Pasau imperfecto allais allais allait allions alliez allaient
Pasau perfecto simple allai allas alla allâmes allâtes allèrent
Pasau perfecto composau suis allé (e) es allé (e) est allé (e) sommes allé (e) s êtes allé (e) s sont allé (e) s
Pasau anterior fus allé (e) fus allé (e) fut allé (e) fûmes allé (e) s fûtes allé (e) s furent allé (e) s
Pasau Pluscuamperfecto étais allé (e) étais allé (e) était allé (e) étions allé (e) s étiez allé (e) s étaient allé (e) s
Futuro irai iras ira irons irez iront
Futuro Anterior serai allé (e) seras allé (e) sera allé (e) serons allé (e) s serez allé (e) s seront allé (e) s
Condicional Simple irais irais irait irions iriez iraient
Condicional Composau serais allé (e) serais allé (e) serait allé (e) serions allé (e) s seriez allé (e) s seraient allé (e) s
Subchuntivo Present aille ailles aille allions alliez aillent
Pasau imperfecto allasse allasses allât allassions allassiez allassent
Pasau perfecto sois allé (e) sois allé (e) soit allé (e) soyons allé (e) s soyez allé (e) s soient allé (e) s
Pasau pluscuamperfecto fusse allé (e) fusses allé (e) fût allé (e) fussions allé (e) s fussiez allé (e) s fussent allé (e) s
Imperativo Present va allons allez
Pasau sois allé (e) soyons allé (e) s soyez allé (e) s

Referencias editar

  1. (es) Heinrich Lausberg: Lingüistica romanica. Tomo II morfología. Editorial Gredos, 1988. pp 257-259.
  2. (es) Jesús Cantera y Eugenio de Vicente: Gramática francesa. Editorial Cátedra, S.A., 1999, pp 98-100.
  3. (es) Gramática francesa. Larousse Editorial, S.A, 2014., pp 94-95.

Bibliografía editar


La conchugación de verbos en -ĀRE en latín y la suya evolución en luengas romances
La primera conchugación en latín · La primera conchugación en galaicoportugués | la primera conchugación en astur-leyonés | la primera conchugación en castellano | la primera conchugación en aragonés | la primera conchugación en catalán | la primera conchugación en occitán | la primera conchugación en francés | la primera conchugación en italiano | la primera conchugación en rumano


Gramatica d'o francés
Fonetica Accentuación · Epentesi de consonant-puent · Fonetica · Fonolochía · Elisión · H aspirada · Liaison · Sincopa
Morfolochía Adchectivos (Cualificativos · Chentilicios · Colors · Grau comparativo · Grau superlativo · Demostrativos · Exclamativos · Indefinius · Interrogativos · Posesivos · Numerals cardinals · Numerals ordinals) · Adverbios (Afirmación · Cantidat · Dubda · Opinión · Deicticos · Espacials · Exclamativos · Frecuencia · Interrogativos · Modals · Manera · Negación · Relación lochica · Tiempo) · Articlos (Definius · Indefinius · Partitivo) · Chenero · Conchuncions (Copulativas · Adversativas · Dischuntivas · Causals · Comparativas · Completivas · Concesivas · Condicionals · Consecutivas · Finals · Subordinativas· Temporals) · Numerals · Numero · Pronombres (Demostrativos · Indefinius · Interrogativos · Posesivos · Personals · Relativos) · Prefixos (Cultos) · Sufixos (Cultos · Verbals) · Preposicions · Locucions prepositivas · Verbos · Conchugación (Primera conchugación · Verbos acabaus en -oir · Verbos acabaus en -re · Verbos acabaus en -ir d'a tercera conchugación · Conchugacions incoativas · Verbos irregulars acabaus en -ître · Segunda conchugación · Verbos irregulars · Modo condicional · Modo imperativo · Modo indicativo · Modo infinitivo · Modo participio · Modo subchuntivo · Tiempos verbals · Tiempos verbals perifrasticos · Verbos auxiliars · verbo être · verbo avoir) · Verbos modals · Verbos de movimiento · Verbos pronominals · Locucions verbals · Construccions verbo-nominals
Sintaxi Concordancia · Estilo directo · Estilo indirecto · Inversión · Negación · Sintagma adchectival · Sintagma nominal · Sintagma verbal · Orden de pronombres · Voz pasiva · Oracions de relativo · Oracions completivas · Oracions completivas infinitivas · Oracions temporals · Oracions causals · Oracions finals · Oracions consecutivas · Oracions concesivas · Oracions condicionals · Oracions comparativas · Oracions impersonals
Lexicolochía Anglicismos · Antroponimia · Arabismos · Arpitanismos · Castellanismos · Celtismos · Cultismos · Chermanismos · Escandinavismos · Eslavismos · Fitonimia · Hidronimia · Goticismos · Helenismos · Hongarismos · Italianismos · Lusismos · Miconimia · Neerlandismos · Occitanismos · Palabras ampradas d'as luengas d'oïl en francés · Persismos · Superstrato francico · Tudesquismos · Turquismos · Nominalización · Oronimia · Semicultismos · Toponimia · Zoonimia
Ortografía Normas ortograficas d'o francés