Ortografía d'o francés

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A ortografía d'o francés abraca o deletreyo y a puntuación d'a luenga francesa. Se basa en una combinación de principios fonemicos y historicos. A ortografía d'as parolas se basa en gran mesura en a pronunciación d'o francés antigo (enta los anyos 1100 y 1200), y ha estau d'alto u baixo la mesma dende alavez, a tamas d'os grans cambios en a pronunciación d'a luenga en os anyos vinients. A consecuencia ha estau una complicada relación entre a ortografía y o soniu (en especial en as vocals), muitas letras mudas y un gran numero d'homofonos (por eixemplo: saint/sein/sain/seing/ceins/ceint y sang/sans/cent).

Vocals editar

A letra I representa o fonema /i/. Bi ha atras representacions d'esta fonema con:

  • Y: cycle.
  • Î: en parolas que perdioron a consonant s dezaga d'esta vocal: île ("isla").
  • Ï: haïr ("odiar").

A letra U representa a vocal cerrada anterior redondeada /y/ tipica d'as luengas galorromanicas[1]. Bi ha atras formas de representar-la:

  • Û: sûr, .
  • Ü: Capharnaüm.
  • Eu: en formas d'o verbo avoir ("haber", "tener"), como o francés eu ("habiu", "teniu").

O digrafo -OU- representa o fonema /u/ dende o sieglo XIII[1], representando una grafía compatible entre a pronunciación real y l'anterior pronunciación en /o/ sistema vocalico d'o latín vulgar. Atras formas de representar este fonema son os diacriticos:

  • : ("a on")
  • : coûte (forma verbal "cuesta"), goûter ("gustar").
  • Aou: août ("agosto").

O digrafo -AI- representa os fonemas /ɛ/ y /e/ dende que en francés antigo tardano (zaguers d'o sieglo XIII), se produció un cambio fonetico que transformó o diftongo /ai/ de parolas como fait ("feito" < FACTUM) y palais ("palacio" < PALATIVM) en /ɛ/. En francés antigo se distinguiba parolas como fait y palais de ele ("ala"), cler ("claro"), manimenos en francés meyo representoron estos zaguers como aile y clair pa dar-lis un aspecto mes pareixiu a lo latín ALA y CLARU[1].

O digrafo -AI- tamién representa o fonema nasal /ɛ̃/ en parolas como sain ("sano") y faim ("fambre") que en latín teneban una A seguida de nasal y que no se desnasalizoron en francés meyo como plaine ("plana")[1].

Consonants editar

En cheneral no se pronuncia as consonants finals de fueras d'as C, F, L y R finals, y encara bi ha casos en que no se pronuncian:

A -l final no se pronuncia si va debant d'una consonant nasal: blanc ("blanco") y en parolas como estomac ("estomago") y tabac ("tabaco").

A -f final no se pronuncia en parolas como clef ("clau") y nerf ("niervo"). En as parellas boeuf-boeufs y oeuf'-oeufs ("buei"-"bueis" y "uego"-"uegos") se pronucia en singular pero no en plural.

A -l final no se pronuncia en parolas como cul, fils ("fillo"), gentil, persil y Renault. En cil se pronuncia pero no en sourcil ("cella").

A -r final no se pronuncia en as parolas monsieur ("sinyor"), messieurs y gars y en as parolas rematadas en -er, de fueras d'amer ("amargo"), cuiller ("cullara"), enfer ("infierno"), fer ("fierro"), hiver ("hibierno"), mer ("mar"), ver ("cuco"), hier ("ahier"), y fier ("argüelloso").

Accentos ortograficos editar

En francés l'accento grafico no indica o mesmo que en atras luengas neolatinas como l'aragonés. Os accentos graficos son l'agudo (´), o grieu (`), y o circumflexo (^).

L'accento agudo acompanya a la e (é) y indica que ye semiubierta, pa diferenciar-la de l'atra pronunciación que puet presentar esta letra. No s'escribe accento agudo pa representar a e semicerrada debant d'as consonants finals -d-, -f-, -z- y -r- finals.

L'accento grieu acompanya en poquez casos a las letras a y u como signo diacritico pa distinguir parolas homofonas: adverbio relativo , preposición à. En a mes gran part d'os casos a l'accento grieu se posa en a letra e ("è") pa indicar que ye ubierta y diferenciar-la d'a pronunciación semiubierta. Esta pronunciación se troba en consonants finals trancadas por haber-se perdiu a vocal final (mère, pièrre).

L'accento circumflexo indica a desaparición d'una consonant u d'una vocal. En a mes gran part d'os casos indica a desaparición d'a s. Os casos de perda de vocal son menos abundants:

  • FENESTRA > fenestre > fenêtre.
  • SECURU > seur > sûr

Referencias editar

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 (es) Heinrich Lausberg: Lingüistica romanica. Tomo I fonetica Editorial Gredos. pp 228-229, p 233 pp 271-273.

Bibliografía editar


Gramatica d'o francés
Fonetica Accentuación · Epentesi de consonant-puent · Fonetica · Fonolochía · Elisión · H aspirada · Liaison · Sincopa
Morfolochía Adchectivos (Cualificativos · Chentilicios · Colors · Grau comparativo · Grau superlativo · Demostrativos · Exclamativos · Indefinius · Interrogativos · Posesivos · Numerals cardinals · Numerals ordinals) · Adverbios (Afirmación · Cantidat · Dubda · Opinión · Deicticos · Espacials · Exclamativos · Frecuencia · Interrogativos · Modals · Manera · Negación · Relación lochica · Tiempo) · Articlos (Definius · Indefinius · Partitivo) · Chenero · Conchuncions (Copulativas · Adversativas · Dischuntivas · Causals · Comparativas · Completivas · Concesivas · Condicionals · Consecutivas · Finals · Subordinativas· Temporals) · Numerals · Numero · Pronombres (Demostrativos · Indefinius · Interrogativos · Posesivos · Personals · Relativos) · Prefixos (Cultos) · Sufixos (Cultos · Verbals) · Preposicions · Locucions prepositivas · Verbos · Conchugación (Primera conchugación · Verbos acabaus en -oir · Verbos acabaus en -re · Verbos acabaus en -ir d'a tercera conchugación · Conchugacions incoativas · Verbos irregulars acabaus en -ître · Segunda conchugación · Verbos irregulars · Modo condicional · Modo imperativo · Modo indicativo · Modo infinitivo · Modo participio · Modo subchuntivo · Tiempos verbals · Tiempos verbals perifrasticos · Verbos auxiliars · verbo être · verbo avoir) · Verbos modals · Verbos de movimiento · Verbos pronominals · Locucions verbals · Construccions verbo-nominals
Sintaxi Concordancia · Estilo directo · Estilo indirecto · Inversión · Negación · Sintagma adchectival · Sintagma nominal · Sintagma verbal · Orden de pronombres · Voz pasiva · Oracions de relativo · Oracions completivas · Oracions completivas infinitivas · Oracions temporals · Oracions causals · Oracions finals · Oracions consecutivas · Oracions concesivas · Oracions condicionals · Oracions comparativas · Oracions impersonals
Lexicolochía Anglicismos · Antroponimia · Arabismos · Arpitanismos · Castellanismos · Celtismos · Cultismos · Chermanismos · Escandinavismos · Eslavismos · Fitonimia · Hidronimia · Goticismos · Helenismos · Hongarismos · Italianismos · Lusismos · Miconimia · Neerlandismos · Occitanismos · Palabras ampradas d'as luengas d'oïl en francés · Persismos · Superstrato francico · Tudesquismos · Turquismos · Nominalización · Oronimia · Semicultismos · Toponimia · Zoonimia
Ortografía Normas ortograficas d'o francés