Nebulosa planetaria

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Una nebulosa planetaria ye una nebulosa en un emborbozo brillant en expansión de plasma y gas ionizau, creyada por as estrelas chigantas royas en os zaguers intes d'as suyas vidas.[1]

A nebulosa planetaria NGC 6326 que se troba a 11.000 anyos luz d'a Tierra.

O nombre se debe a que os suyos descubridors, en o sieglo XVIII,​ observoron que a suya apariencia yera semellant a las planetas chigantas como Chupiter u Saturno vistos a traviés d'os telescopios opticos d'a epoca, encara que realment no tienen garra relación con as planetas. Se tracta d'un fenomeno relativament breu en termins astronomicos, que dura de l'orden d'as decenas de milars d'anyadas; como comparanza o tiempo de vida d'una estrela comuna ronda os diez mil millons d'anyadas.

A la fin d'a vida d'as estrelas que aconsiguen a fase de chiganta roya, as capas exteriors d'a estrela son despelidas a causa de pulsacions y a intensos aires estelars. Dimpués d'a expulsión d'istas capas, subsiste un chicot nuclio d'a estrela, o cual se troba a una gran temperatura y brila de traza intensa. A radiación ultravrioleta emitida por iste nuclio ioniza as capas externas que a estrela heba feito fuera.

As nebulosas planetarias son obchectos de gran importancia en astronomía, a causa que desempenyan un paper crucial en a evolución quimica d'as galaxias, tornando a lo medio interestelar metals pesaus y atros productos d'a nucleosintesi d'as estrelas (como que carbonio, nitrocheno, oxicheno y calcio). En galaxias leixanas, as nebulosas planetarias son os solos obchectos d'os cuals se puede obtener información util sobre a suya composición quimica.

Referencias editar

  1. (en) Joseph A. Angelo Jr. Encyclopedia of Space and Astronomy, Facts on File, 2006, ISBN 978-0-8160-5330-8, p.463