Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Manganés
CromoManganésFierro
-

Mn

Tc
Información cheneral
Nombre, simbolo, numero Manganés, Mn, 25
Serie quimicaMetal de transición
Grupo, periodo, bloque 74, d
Colorcolor archent
Peso atomico 54.938045(5) g·mol−1
Configuración electronica [Ar] 4s2 3d5
Electrons por capa 2, 8, 13, 2
Propiedaz fisicas
Fasesolido
Densidat (a t.a.)7.21 g·cm−3
Densidat en liquido en o p.f.5.95 g·cm−3
Punto de fusión1519 K
(1246 °C, 2275 °F)
Punto d'ebullición2334 K
(2061 °C, 3742 °F)
Entalpía de fusión12.91 kJ·mol−1
Entalpía de vaporización221 kJ·mol−1
Calor especifica(25 °C) 26.32 J·mol−1·K−1
Presión de vapor
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T/K 1228 1347 1493 1691 1955 2333
Propiedaz atomicas
Estructura cristalinacubico centrato en o cuerpo
Estatos d'oxidación7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, -1, -2, -3
(oxidos: acetico, basico u anfotero
seguntes o estato d'oxidación)
Electronegatividat1.55 (escala de Pauling)
Enerchías d'ionización
(mas)
1ª: 717.3 kJ·mol−1
2ª: 1509.0 kJ·mol−1
3ª: 3248 kJ·mol−1
Radio atomico127 pm
Radio covalent139±5 (low spin), 161±8 (high spin) pm
Atra información
Ordenación magneticaparamagnetico
Resistividat electrica(20 °C) 1.44 µΩ·m
Conductividat termal(300 K) 7.81 W·m−1·K−1
Dilatación(25 °C) 21.7 µm·m−1·K−1
Velocidat d'o sonito(20 °C) 5150 m/s
Modulo d'elasticidat198 GPa
Modulo de compresión120 GPa
Dureza Mohs6.0
Dureza Brinell196 MPa
Numero CAS7439-96-5
Isotopos mas estables
iso AN Vida MD ED (MeV) PD
52Mn sin 5.591 d ε - 52Cr
β+ 0.575 52Cr
γ 0.7, 0.9, 1.4 -
53Mn traza 3.74 ×106 y ε - 53Cr
54Mn sin 312.3 d ε 1.377 54Cr
γ 0.834 -
55Mn 100% 55Mn ye estable con 30 neutrons

O manganés ye un elemento quimico de numereo atomico 25 situato en o grupo 7 d'a tabla periodica d'os elementos y se simboliza como Mn.

Caracteristicas prencipals editar

O manganés ye un metal de transición blanco grisenco, parellán a o fierro. Ye un metal duro y muit fráchil, refractario y fácilment oxidable. O manganés metal puet estar ferromagnetico, pero nomás dimpués de fer-le un tractamiento especial.

Os suyos estatos d'oxidación mas comuns son +2, +3, +4, +6 i +7, encara que s'han trobato dende +1 a +7; os compuestos en os que o manganés presenta estato d'oxidación +7 son achents oxidants muit enerchicos. Adintro d'os sistemas biolochicos, o catión Mn+2 compite a sobén con o Mg+2. S'emplega mas que mas aliau con fierro en acers y en atras aliacions.

Aplicacions editar

  • Ye important ta a fabricación d'acers. O manganés reacciona con o ixufre present formando sulfuro de manganés (MnS), evitando que o ixufre reaccione con o fierro (augmentando a frachilidat y estando mas dificil de forchar); tamién o exceso puet reaccionar con o carbonio dando carburos de manganeso, amillorando as propiedaz mecanicas de l'acero. Amás, o manganés tien propiedaz desoxidants y evita a formación de bombollas.
  • A mayor parti d'o manganés s'emplega ta obtener ferromanganés (contiene un 80% en Mn). Ista aliacions de manganés y fierro s'obtiene por reducción d'o trioxido de difierro (Fe2O3), y o dioxido de manganés, (MnO2).
  • Tamién s'emplega en o silicomanganés, una aliacions con un 60-70% en manganés y un 15-30% en silicio.
  • Puet estar present en atras aliacions, por eixemplo con aluminio.
  • O dioxido de manganés, MnO2, se fa servir como despolarizador en "pilas secas", ditas tamién pilas tipo Leclanché u de sen/carbonio (Zn/C). Tamién se troba en as pilas alcalinas u de sen/dioxido de manganés (Zn/MnO2).
  • O MnO2 tamién s'emplega en a obtención de pinturas y en a descoloración d'o vidre.

Vinclos externos editar

 
Commons
Se veigan as imáchens de Commons sobre manganés.