Hidrocheno

(Reendrezau dende Hidrochén)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Hidrocheno
- ← HidrochenoHelio
-

H

Li
Información cheneral
Nombre, simbolo, numero Hidrocheno, H, 1
Serie quimicaNo metal
Grupo, periodo, bloque 11, s
ColorGas incoloro
Peso atomico 1.00794(7) g·mol−1
Configuración electronica 1s1
Electrons por capa 1
Propiedaz fisicas
FaseGas
Densidat(0 °C, 101.325 kPa)
0.08988 g/L
Punto de fusión14.01 K
(−259.14 °C, −434.45 °F)
Punto d'ebullición20.28 K
(−252.87 °C, −423.17 °F)
Punto triple13.8033 K (-259°C), 7.042 kPa
Punto critico32.97 K, 1.293 MPa
Entalpía de fusión(H2) 0.117 kJ·mol−1
Entalpía de vaporización(H2) 0.904 kJ·mol−1
Calor especifica(25 °C) (H2)
28.836 J·mol−1·K−1
Presión de vapor
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T/K         15 20
Propiedaz atomicas
Estructura cristalinahexagonal
Estatos d'oxidación1, −1
(Oxido anfotero)
Electronegatividat2.20 (escala de Pauling)
Enerchías d'ionización 1ª: 1312.0 kJ·mol−1
Radio atomico25 pm
Radio atomico (calc.)53 pm
Radio covalent37 pm
Radio de van der Waals120 pm
Atra información
Conductividat termal(300 K) 180.5 m W·m−1·K−1
Velocidat d'o sonito(gas, 27 °C) 1310 m/s
Numero CAS1333-74-0
Isotopos mas estables
iso AN Vida MD ED (MeV) PD
1H 99.985% 1H ye estable con 0 neutrons
2H 0.015% 2H ye estable con 1 neutrons
3H traza 12.32 y β 0.01861 3He

O hidrocheno (d'o latín Hydrogenium) ye un elemento quimico con simbolo H y numero atomico 1. Forma un gas diatomico (H2) inodoro, incoloro y altament inflamable. Ye o elemento mas lichero y o mas abundant en l'universo (un 75%), ya que se troba en cantidaz masivas en as estrelas.

Puet reaccionar con a mayoría d'elementos, fa parti de l'augua y d'a mayoría de compuestos organicos. Industrialment, s'usa en a producción d'amoniaco, como gas lichero en aerostatica y recientment en celulas de combustible d'hidrocheno.

Hydrogen Spectrum Test

O hidrocheno elemental ye poco abundant en a Tierra, encara que en o suyo ciclo principal, as estrelas se composan d'hidrocheno en estato de plasma. En o laboratorio, o hidrocheno ye preparato fendo reaccionar metals como o sen con acidos. A fabricación industrial se basa a sobén en a descomposición d'o gas natural u d'hidrocarburos como o Metano CH4. Tamién se puet obtener por a electrolisis de l'augua; ye un metodo simple, pero ineficient. Os cientificos, son mirando nuevas maneras de producir-ne. Una d'ellas, sería o emplego d'una alga verda. Atros posibles metodos incluyen a conversión de derivatos d'a biomasa como a glucosa u o sorbitol, reacción que se puet realizar a baixa temperatura gracias a l'uso d'un nuevo catalizador. A suyas principals aplicacions industrials son o refinato de combustibles fósils (por eixemplo, o hidrocracking) y a producción d'amoníaco (emplegato principalment pa fertilizants).

NGC 604, una graniza nuble d'hidrocheno ionizato en a Galaxia d'o Trianglo.

O hidrocheno tiene una masa de 1,00794(7)u, se fa liquido a 14 K y bulle a 17 K. En a suya forma molecular, H+H- H2, ye un no metal, gas a temperatura ambient, natural y esencial pa a vida. A suya densidat ye de 0.08988 g/L.

O hidrocheno tiene 3 isotopos estables, toz con valencia +1 / -1. O isotopo d'o hidrocheno mas comun en a naturaleza, conoixito como protio (parola poco emplegata) tien nomás un protón y dengún neutron ya que como ye una carga positiva (+) o protón porta un electrón (-). En os compuestos ionicos o hidrocheno puet adquirir carga electrica positiva convertindo-se en un catión (un solo protón) u una negativa, convertindo-se en un anión (un electrón). O hidrocheno puet formar compuestos con a mayoria d'os elementos y ye present en l'augua y en a mayoría d'os compuestos organicos, estando un d'os elementos que forman compuestos organicos. Fa una función important en a quimica. O hidrocheno forma hidruros (toz os compuestos que no tienen oxicheno terminan en -uro), os hidruros pueden estar metalicos, covalents u aluros hidricos. Amás forma as bases, (metal) + (OH)x y os acidos Hn(no Metal)x O a en a que muitas reaccions conlevan l'intercambio de protons entre moleculas solubles, ye l'unico atomo neutro pa o que a ecuación de Schrödinger puet estar resuelta analiticament. O estudio d'a enerchía y d'o enlace de l'atomo d'hidrocheno ha estato fundamental ta o desembolique d'a mecanica cuantica.

Nomenclatura editar

Hidrocheno viene d'o latín "hydrogenium", y iste d'o griego antigo ὕδωρ (hydor): "augua" y γένος-ου(genos): "chenerador", ye decir "chenerador d'augua".

A parola hidrocheno puet referir-se tanto a o elemento atomico (descrito en iste articlo), como a la molecula diatomica (H2) que se troba en trazas en l'atmosfera d'a Tierra. Os quimicos tienden a referir-se a ista molecula como dihidrocheno,[1] molécula d'hidrocheno u hidrocheno diatomico, ta distinguir-la d'o elemento.

Aplicacions editar

Bels procesos industrials, requieren de grans cantidaz d'hidrocheno, como o proceso de Haber ta a producción d'amoniaco, a hidrochenación de grasas y aceites, y ta a producción de metanol. O hidrocheno ye emplegato tamién en a hidrosealquilización, a hidrodesulfuración y o hidrocracking.

 
Coche d'hidrocheno

Atros usos son:

  • Producción d'acido clorhidrico, a reducción de menas metalicas
  • Ye emplegato como combustible ta codetes
  • O hidrocheno liquido (a temperatura muit baixa), ye usato ta a investigación criochenica, como en os estudios de superconductividat
  • Como o hidrocheno ye catorce vegadas y meya mas lichero que l'aire yera emplegato ta inflar globo y dirichibles. A explosión d'un dirichible, o Hindenburg, convenció a o publico que o gas yera masiau perigloso ta istos propositos.
  • O deuterio ye emplegato en reaccions nucleyars como moderador ta reducir a enerchía d'os neutrons. Os compuestos de deuterio s'emplegan en quimica y biolochía ta estudiar os efectos d'os isotopos en as reaccions y como marcador quimico.
  • O tritio, producito en reactors nucleyars, se fa servir ta construir bombas d'hidrocheno. Tamién ye a sobén emplegato como marcador quimico en laboratorios, y como fuent de radiación en pinturas luminosas.
  • O hidrocheno ye prencipiando a emplegar-se como combustible en motors de combustión interna. Se creye que a celula de combustible d'hidrocheno puet estar una opción como combustible limpio cara ta o futuro.

Bibliografía editar

  • Shriver, D.F; Atkins, P.W; Langford, C.H. "Química Inorgánica. Vol. 1". Segunda edición, Reverté, 1997. ISBN 84-291-7004-9.
  • Greenwood, N.N; Earnshaw, A. "Chemistry of the Elements" Second edition. Butterworth - Heinemann, 1997. ISBN 0-7506-3365-4.
  • Cotton, F.A.; Wilkinson, G. "Advanced Inorganic Chemistry: a comprehensive text" Fourth edition. John Wiley & Sons, 1980. ISBN 0-471-02775-8.
  • Gutiérrez Ríos, E. "Química Inorgánica". Reverté, 1994. ISBN 84-291-7215-7.

Precaucions editar

L'hidrocheno ye un gas extremadament inflamable. Reacciona violentament con o fluor y o cloro, mas que mas con o primero, con o que a reacción ye tan rapeda y imprevisible que no se puet controlar. L'augua pesata ye toxica ta a mayoría d'as especies, encara que a dosi mortal ye muit gran.

Vinclos externos editar

Referencias editar

  1. Kubas, G. J., Metal Dihydrogen and σ-Bond Complexes, Kluwer Academic/Plenum Publishers: New York, 2001