Hespital de Santa Cristina de Somport

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O hespital de Santa Cristina de Somport estió un hespital situato en o cobalto d'o puerto de Somport amán de Candanchú.

Santa Cristina de Somport

Anvista d'o hespital de Santa Cristina de Somport
Situación cheografica
Estau
País
'
Situación Somport, Aragón
Adreza
Coordenatas
Archidiocesi
Diocesi
Arcipestrau
Información cheneral
Advocación Santa Cristina
Culto
Orden
Rector
Vicario parroquial
2.º Vicario parroquial
Mosen
Propietario
Administrador
Director
Coste {{{coste}}}
Vesitable
Altaria
Pisos
Amplaria
Largaria
Superficie
Diametro
Aforo
Altaria s.r.m.
Atras
Alcance
Iluminación
Potencia
Arquitectura
Tipo Hespital
Estilo Romanico
Función
Catalogación Bien d'Intrés Cultural
Materials
Construcción
Construcción Sieglo XII
Fundador
Inicio
Fin
Inauguración
Destrucción
Arquitecto
Incheniero estructural
Incheniero de servicios
Incheniero civil
Atros
Premios
Pachina web
Localización
Santa Cristina de Somport ubicada en Aragón
Santa Cristina de Somport
Santa Cristina de Somport
Santa Cristina de Somport en Aragón

Establito en o sieglo XII, ya en charraba o Codice Calixtino en l'inte d'a suya fundación, decindo que yera Unum Tribus Mundi, ye decir, un d'os tres hespitals mas importants d'o mundo chunto con os de Cherusalem y Gran Sant Bernal. No se'n conoixe a calendata exacta d'a fundación, anque apareixe en un documento de Sancho Remíriz escrito por Ricardo de l'Arco en 1078 pareixe que ye falso, por o que o documento mas antigo en que apareixe ye un diploma de Pero I de l'anyo 1100.

A importancia d'o hespital en a epoca viene de que yeran muitos os pelegrins que trigaban o Sommus Portus ta fer o Camín de Sant Chaime, prenendo a branca d'a vía tolosana que pasaba por Aspa (bi n'heba una atra que pasaba por Maule-Lextarre y Roncesvals). Un d'os puntos mas dificils d'o camín yera o paso d'os Pireneus por a dureza d'os monts y as malas condicions climatolochicas que bi heba a ormino.

Cuan os pelegrins heban puyato lo puerto, a sobén cansos, fambrosos u malautos, o hespital yera un buen puesto ta escansar-se. Seguntes mos diz o Codice Calixtino u Liber Sancti Iacobi, libro a on se replegaban as cuatro rotas oficials d'o Camín que trescruzaban Francia, a los pelegrins lis s'agüespaba de gufanya mientres tres días, lis se daba de minchar y cenar y si yeran malautos lis se cudiaba dica que se recuperasen. Si moriba un pelegrín s'apedecaba en o chicot fosal que yera chunto a la capiella.

A decadencia prencipia en 1374 y mientres o sieglo XVI, debito a las guerras entre catolicos y hugonoz, os monches albandonan o hespital y s'estableixen en a suya ilesia-palacio de Chaca.

Leyenda d'a fundación editar

Se diz que dos caballers anonimos decidioron de fer en Somport un chicot refuchio ta agüespar a los pelegrins que a sobén moriban en iste punto d'o Camín de Sant Chaime por fambre, a nieu u as bestias d'istos monts.

Cuan yeran dandaliando sobre o millor puesto ta devantar o refuchio s'apareixió una paloma blanca que portiaba en o suyo pipón una cruz d'oro que deixó en o puesto a on Dios heba sinyalato que teneba que fer-se a ilesia. Asinas a noticia s'estendilló por tota la tierra y se facioron tantas donacions que os caballers no facioron un chicot refuchio como heban pensato, sino un gran hespital.

Dende allora o emblema d'o hespital estió una paloma blanca con una cruz dorata en o pipón.

Distribución editar

 
1. Hespital y tabierna
2. Ilesia
3. Necropoli
4. Monesterio

Gracias a las excavacions arqueolochicas y a las cronicas que mos dan datos de l'antiga distribución d'os edificios d'o hespital, podemos conoixer l'aspecto que'n teneba en a suya millor epoca.

En o centro d'o conchunto bi heba una chicota ilesia romanica, d'entre os sieglos XII y XIII con abside semicercular orientata a l'este. Chunto a ista os fundamentos d'a tabierna d'o sieglo XVIII a on minchaban os pelegrins. A l'atro canto d'a ilesia yera la necropoli, a on pueden veyer-se encara las sepolturas de piedra.

O monesterio yera situato tamién chunto a la ilesia, en o canto mas amanato ta Francia, puesto que ocupaba antis d'o sieglo XVI a tabierna. Ta rematar, seguntes o historiador Frai Francisco Lalana, en o cobaixo bi yera o palacio d'o prior y l'armita de Santa Barbara.

Bibliografía editar

Vinclos externos editar