Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O guambre (nombre cheneral en aragonés,[1] anque en ansotano[1][2] y en cheso[3] le'n dicen o güembre) ye una forma evolucionada a partir d'a rella simple de l'aladro que, a más de pa labrar, sirve pa «mantornar» a tierra; ixo ye, pa fer-la chirar y vulcar-la de a man contraria. Con ixo se consigue que o vallón feito por l'aladro salga más fondo, con millor oxichenación y distribución d'os nutrients en a tierra, o que contrebuye a fertilizar a uebra.

Un aladro de guambre.

Etimolochía editar

A parabla «guambre» viene d'o latín <VOMER.[1] En atras romances, como en castellano antigo, i habeba la forma cognata «buembre»[1] que fa acordar-se d'a variant propia de l'aragonés occidental. Entre que en castellano a parabla «buembre» ye cáita en desuso en favor de «vertedera», en l'aragonés s'ha guardau en uso dica hoi, si bien o castellanismo «vertedera» se fa sentir cada vegada más a mesura que se consolida o proceso de substitución lingüistica.

Se veiga tamién editar

Referencias editar

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 ALVAR LÓPEZ, Manuel; El habla del Campo de Jaca. CSIC. Eds. Universidad de Salamanca, 1948. ISBN 84-7481-910-5
  2. BARCOS, Miguel Ánchel, El Aragonés Ansotano: estudio lingüístico de Ansó y Fago; Institución «Fernando el Católico» + Gara d'Edizions. Zaragoza, 2007. ISBN 978-84-8094-058-0
  3. DÍAZ ROZAS, Manuel, Apuntes de Lengua Chesa. Aladrada ediciones. Zaragoza, 2013. ISBN 978-84-940886-1-2