Estatuto d'Autonomía d'Aragón (1982)
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
- Iste articlo ye sobre o Estatuto d'Autonomía d'Aragón de 1982 y as posteriors reformas. Ta atros emplegos, se veiga Estatuto d'Autonomía d'Aragón.
O Estatuto d'Autonomía d'Aragón ye a norma basica d'Aragón. O primer Estatuto d'Aragón estió fue l'anyo 1982 y fue reformau parcialment dos vegadas: en 1994, en 1996. En 2007 s'aprebó una reforma de raso, redactando-se un nuevo texto que substituyó a lo de 1982. L'actual Estatuto d'Autonomía dentró en vigor o 23 d'abril de 2007, Día d'Aragón, dimpués d'alcanzar una mayoría ampla en as Corz d'Aragón. Contó con o refirme d'o PSOE d'Aragón, d'o PP, d'o PAR y d'IU, mientres que Chunta Aragonesista s'abstenió en o tramite en a Cambra autonomica en considerar que o texto no cobría as aspiracions d'autogubierno d'Aragón, y que teneba defectos graus cuanto a o reconoiximiento d'as luengas propias, a o sistema de financiación, a las competencias que podría asumir a Comunidat u que no blindaba prou l'Ebro debant d'una menaza de trescole.
Definición territorial editar
O texto reconoix a Aragón como "nacionalidat historica", mantién a desposición adicional en a que no renuncia a os dreitos que como tal li hesen puesto corresponder en virtut d'a suya historia y inclui un nuevo títol sobre l'Administración de Chusticia y unatro sobre os dreitos y debers d'os aragoneses, asinas como os prencipios rectors d'as politicas publicas. Entre éls s'inclui a obligatoriedat de desembolicar as actuacions necesarias ta o retorno a Aragón d'os biens que son difuera d'o suyo territorio.
Augmento de Competencias editar
S'incrementa o numero de competencias exclusivas de 41 a 59 y s'inclui un articlo especifico sobre a Policía Autonomica, con a potestat ta creyar-la en a bastida d'o Estatuto. O nuevo Estatuto pasa de seis títols (cinco mas o preliminar) a diez, y de tres desposicions adicional a seis. Inclui 115 articlos (frent a 61 d'o texto de 1996) y, por primer vegada en a suya historia, inclui un preamblo que salió d'as Corz d'Aragón con detalle historico d'a trachectoria d'Aragón y que fue retallau drasticament en o tramite parlamentario en o Congreso.
Reforma estatutaria editar
Cuan se regula una posterior reforma, s'estableix que en que siga aprebada por as Corz d'Aragón, será debatida de traza conchunta en una comisión mixta paritaria en o Congreso d'os Deputaus y, dimpués, podrá estar sozmesa a referendum en Aragón. Tamién se i estableix a potestat d'o President d'Aragón ta disolver as Corz y convocar eleccions que ubran una lechislatura zancera.