Estau d'a materia

(Reendrezau dende Estato d'a materia)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Os estaus d'a materia son as distintas formas u diferents fases que puet tener a materia. Historicament, a distinción se feba basando-se en as propiedaz cualitativas. Asinas o solido ye o estau en que a materia mantiene un volumen y forma fixa; o liquido ye o estau en que a materia mantiene un bolumen fixo, pero s'adapta a la forma d'o suyo contenedor; y o gas ye o estau en que a materia s'espande y ocupa cualsiquier volumen disponible.

Iste diagrama amuestra la nomenclatura ta las diferents transicions entre fases.

Autualment as distincions entre estaus se fan basando-se en diferencias entre as interrelacions moleculars. O solido ye o estau en o que as atraccions intermoleculars fan que as distancias entre moleculas sían fixas. O liquido ye o estau en que as atracions intermoleculars mantienen a las moleculas amanadas, con unas distancias entre ellas cuasi invariants, pero permiten que istas se muevan. O gas ye o estau en que as moleculas son prou deseparadas y as relacions intermoleculars tienen un chicot efecto en os suyos movimientos. O plasma ye un gas muit ionizau, lo que ocurre a altas temperaturas. As fuerzas intermoleculars creyadas por atraccions y repulsions ionicas dan a istas composicions diferents propiedaz, ye por ixo que o plasma se describe como lo cuatreno estau d'a materia.