Dreita politica

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A dreita u dreta politica ye un conchunto de filosofías y ideolochías politicas, que pueden ir dende a extrema dreita dica o centro-dreita, que s'oponen a la ezquierda politica y que tienen en común esfender a libertat de mercau con a minima intervención d'o gubierno y d'o Estau, ya que, pa éls, o mercau s'organiza solo d'a millor manera posible. Gosan reivindicar mayors libertaz, dreitos y beneficios economicos pa os propietarios d'interpresas y terratenients, ya que dende un punto d'anvista de dreitas son qui creyan a riqueza pa la resta d'os ciudadans. As personas de dreitas gosan estar convencidas de que o sector publico ha de chestionar-se con l'obchectivo d'o maximo beneficio economico, y no pas social, y que ixo nomás lo saben fer bien os empresarios.

Ista accepción se debe a o feito de que, en l'Asamblea Constituyent que se formó en Francia dimpués d'a Revolución Francesa, os constituyents mas radicals, os chacobins, que propugnaban a transformación d'a monarquía constitucional en una republica, ocupaban o canto ezquierdo de l'hemiciclo lechislativo, os atros, o canto dreito. Os termins dreita y ezquierda, utilizaus en a practica parlamentaria, pasarían a considerar-se categorías primordials d'a identidat politica en primerías d'o sieglo XX.

Tradicionalment son contrarios a os impuestos y favorables a reducir-los a o maximo, en especial os proporcionals y os progresivos, como l'impuesto sobre a renda. Tamién s'oponen a os bonos y politicas d'igualdat de cualsiquier mena. Gosa, en cambeo, promover as privatizacions y esfensar, y ser esfensaus, por as patronals. En Europa tradicionalment a dreita politica ye asociada a una mentalidat conservadora respecto a la familia (s'opone a l'aborto, a las relacions homosexuals, a las familias monoparentals, etc.), a relichión y as cuestions socials en cheneral. Tamién en Europa, y mas que mas as dreitas mas extremas, a sobén son asociadas a o nacionalismo (encara que tamién existe nacionalismo d'ezquierdas) y a o centralismo (a ezquierda gosa ser en cambeo mas localista, y bellas vegadas pueden estar tilladas de rechionalistas).

Politicament, en o mundo occidental, os partius u grupos de presión se pueden dividir en dos brancas: dreita y ezquierda. Ista concepción ye muit etnocentrica, ya que se refiere a la situación europea y no ye tresladable a atras zonas d'o mundo. S'asocia a dreita a os partius conservadors, esfensors d'o neoliberalismo y democristians. Gosa esfensar una moral tradicional de base chudeocristiana y minimo intervencionismo economico d'o Estau.