Chinchiella de Mont Aragón

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Chinchiella de Mont Aragón (Chinchilla de Montearagón en castellano y oficialment) ye un municipio y ciudat d'o nord-este d'a provincia d'Albacet (Castiella-La Mancha). Fa parte d'a comarca de La Manchuela y d'o partiu chudicial d'Albacet.

Chinchiella de Mont Aragón
Municipio de Castiella-La Mancha
Anvista de Chinchiella de Mont Aragón.
Entidat  • Estau  • Comunidat  • Provincia  • Comarca	Municipio  Espanya  Castiella-La Mancha Albacet La Manchuela (Albacet)
Superficie	680,03 km²
Población  • Total	4565 hab. (2013)
Altaria  • Meyana	903 m.
Distancia  • 15 km	enta Albacet
Alcalde	Antonio Arturo Tendero Lopez
Codigo postal	02520
Patrons	Arcánchel Sant Miguel y Virchen d'as Nieus
Coordenadas
Chinchiella de Mont Aragón Chinchiella de Mont Aragón en Castiella-La Mancha
Web oficial

A suya población ye de 3.924 habitants (2010) en una superficie de 680,03 km² y una densidat de población de 5,77 hab/km².

Cheografía

Chinchiella de Mont Aragón se troba situata a 903 metros d'altaria dencima d'o ran d'a mar, a una distancia de 15 km d'a ciudat d'Albacet, a capital d'a suya provincia y d'o suyo partiu chudicial.

Mugas

Muga con Albacet, Valdeganga, Casas de Juan Núñez, Higueruela (Albacet), Hoya-Gonzalo, Bonet (Albacet), Montealegre del Castillo, Corral-Rubio, Pétrola, Fuente-Álamo, Tobarra y Pozo Cañada.

Historia

Chinchiella encomenzó a estar un puesto bien conoixito dende l'anyo 928, en ixas envueltas d'o Califato de Cordoba, y yera una d'as poblacions mes importants d'o que dimpués será a Taifa de Murcia.

Una coalición de cristianos conquirió Chinchiella en l'anyo 1242: yeran as huests d'Alifonso X lo Sabio, a Orden de Calatrava y os exercitos de Chaime I d'Aragón, con Don Pelayo Pérez Correa, (comandador d'a Orden de Sant Chaime), debant.

En o sieglo XIV fació part d'o Marquesau de Villena. Chuan II la adhibió a la Corona de Castiella. Mientres o reinato de Chuan II o infant Henrique d'Aragón, mayestre d'a Orden de Sant Chaime, prebó d'apoderar-se d'a sinyoría de Villena, pero no lo tenió que un anyo, pus Chinchiella oposó una gran resistencia. Por ixa fidelidat a la monarquía castellana a villa de Chinchiella recibió o títol de Ciudat, estando a capital d'a Mancha de Mont Aragón.

Toponimia

Se barallan bellas hipotesis sobre l'orichen d'o toponimo, pero o toponimo actual Chinchilla ha pasato a traviés d'o mozarabe, y ye citato en fuents arabes tanto con diftongo en o sufixo -iello como sin diftongo, (Xantachiyala, Chinchiyala, Xantachila, Xintchala, Xintchila, Chinchala, Chinchila, etc..). En aragonés s'escribiba con diftongo, como podemos veyer en un texto que fan os achustes d'o matrimonio de Gostanza d'Aragón con Don Juan Manuel, fillo d'o infant Manuel de Castiella, en 1306:

sobre las rendidas exidas esdevenimientos pedidos et cualesquier otros derechos que nos et nuestros antecessores avemos acostumpnado de prender en Escalona et sus aldeas Billena, Xax, Chinchiella, Exorquera, Cubas, Alcala, Vees, Almanssa et Yecla con todas lures aldeas et terminos pagados las retinencias de los castiellos

Demografía

Evolución demografica

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 - - - - 3.594 - - 3.924 -

1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidaz poblacionals en l'INE.

Administración

Alcaldes

Lista d'alcaldes

Lechislatura	Nombre	Partiu politico
1979–1983	Francisco García de la Encarnación	Partido Socialista Obrero Español
1983–1987	Francisco García de la Encarnación	Partido Socialista Obrero Español
1987–1991	Dionisio F. García Gabriel	Partido Popular
1991–1995	Daniel Ballesteros Madrona	Partido Socialista Obrero Español
1995–1999	Daniel Ballesteros Madrona	Partido Socialista Obrero Español
1999–2003	Vicente Martínez Correoso	Partido Socialista Obrero Español
2003–2007	Vicente Martínez Correoso	Partido Socialista Obrero Español
2007–2011	Vicente Martínez Correoso Daniel Ballesteros Madrona	Partido Socialista Obrero Español Partido Socialista Obrero Español

Bibliografía

• Antonio Benavides. Memorias de Don Fernando IV de Castilla. Real Academia de la Historia, 1860. Achustes d'o matrimonio de Gostanza d'Aragón y Don Juan.
• Robert Pocklington. La etimología de los topónimos Chinchilla y Nubla. Estudios Románicos Nº5 1987-1989.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Chinchiella de Mont Aragón.
• Pachina web oficial municipal de Chinchiella de Mont Aragón.