Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A caza (d'o latín < *CAPTIARE)[1] ye una actividat humana que tien como finalidat a captura (y eventualment a muerte) d'un animal, ta finalidaz d'ocio, alimentación u de comercio. Actualment gosa estar una actividat mas que mas esportiva, pero inicialment yera una actividat esencial ta permitir a supervivencia, mientres a Prehistoria y en bellos momentos posteriors d'a Historia.

Caza d'un bisont por un amerindio en una representación de 1844 por George Catlin.
Escena de caza en un manuscrito d'o sieglo XV.

Asinas, cuan amanixió la caza como actividat humana estió como continidat de l'acción depredadora de l'hombre sobre atras especies animals, mas que mas ta completar a suya dieta alimentaria, estando a cazata una fuent important de proteínas d'orichen animal, encara que tamién yera important ta laproveitar segundariament atros elementos de l'animal, como a suya piel, que se feva servir ta fabricar-ne vestitos, y as grasas animals, emplegatas no nomás ta lalimentación sino que tamién ta iluminación.

Uno d'os grans abances en a historia d'a humanidat estió a domesticación d'animals capturatos por meyo d'a caza, pero que dende ixe inte ya no se mataban y minchaban, sino que se destinaban a la reproducción en l'actividat conoixita como ganadería, de forma que l'hombre podeba asinas acceder a una fuent estable d'alimentos, no depenendo asinas dreitament d'a suerte en a cazata.

Ta practicar a caza, l'hombre emplega armas, evolucionando asinas l'actividat d'a caza seguntes a mesma evolución d'as armas, dende os simples palos aguzatos dica a lanza, l'arco y as flechas u l'aplicación d'a polvora ta la caza con fusils u rifles cada vegata mas sofisticatos.

Una expedición de caza se diz "cazata"[2] u "cacera"[3]. Se diz "fer una cazata" u "ir-se-ne de cazata". Qui caza ye un "cazaire" u "cazataire".

Se veiga tamién editar

Referencias editar

  1. (es) Francho Nagore Laín: Vocabulario de la Crónica de San Juan de la Peña (versión aragonesa, s. XIV), Universidat de Zaragoza, 2021, ISBN 978-84-1340-315-1, p.104
  2. Chabier Tomás Arias: El aragonés del Biello Sobrarbe. Instituto de Estudios Altoaragoneses (1999) p 206
  3. Francho Rodés, Paquita Maza, Gonzalo Gavín Bocabulario monegrino Publicacions d'o Consello d'a Fabla Aragonesa, 2005

Vinclos externos editar