Casamiento en casa

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O casamiento en casa ye una institución churidica aragonesa de fuent capitular y rechimen consuetudinario que estipula contrariament a os historicos Fueros d'Aragón respecto a os casos de viudedat y s'estableixe metendo un convenio en capitulacions matrimonials; concretament, en caso de muerte d'o hereu u heredera, s'atorga a o conchuche que s'ha quedau viudo/a a prorroga de l'usufruito viudal, y en caso que iste viudo/a querese contrayer un nuevo matrimonio y estase autorizau a fer-lo, a o dreito a tresladar l'usufruito viudal a o suyo nuevo conchuche.[1][2][3][4]

Vista de Sobremont, en o municipio de Biescas

Orichen editar

Por a suya finalidat, naturaleza y caracter, ista institución churidica tien o suyo orichen en as comarcas de Ribagorza, Sobrarbe y l'Alto Aragón en comunidaz familiars agricolas y ganaderas en una redolada sociolochica rural y en una economía agro-ganadera en a que, a traviés d'a inserción d'a clausula en as capitulacions matrimonials, se tractaba de mantener a viabilidat d'a casa. A institución d'o casamiento en casa no apareixe en denguna d'as compilacions consueditudinarias aragonesas d'o sieglo XIV, asinas como tampoco en as anteriors. No será dica a partir de l'anyo 1390 cuan se prencipien a reconoixer os usufruitos viudals recicprocos, pero amugaus nomás a os biens immuebles, de manera que a insititución d'o casamieto en casa tendría orichen arredol d'o sieglo XV u mesmo dimpués.

Contexto editar

Seguntes os historicos Fueros d'Aragón, o regle dicta que si un hereu/heredera contraye matrimonio con un forano/a, y se da o caso que o hereu/heredera muere, o forano/a podrá nomás desfrutar de l'usofruito d'a casa mientres no contraiga un nuevo matrimonio; en caso de contrayer un nuevo matrimonio, l'usofruito queda extinguiu y o forano/a pierde a casa.

Descripción d'o casamiento en casa editar

A tipificación consuetudianaria basica d'o casamiento en casa consiste en una inserción en as capitulacions matrimonials, que da facultat a o forano u forana que contraye matrimonio con o hereu o a heredera fendo que si iste u ista muere, alavez o forano/a puet contrayer un nuevo matrimonio sin perder l'usofruito d'a viudedat que le corresponde sobre o patrimonio d'o hereu u heredera muerto u muerta, ye decir, sobre a casa, y que a mas, se pueda transmitir iste usofruito a o nuevo conchuche, si se da o caso de muerte, siempre que iste segundo matrimonio hese estau considerau positivo ta a casa y a familia, decisión que corresponderá a las personas designadas a tal efecto, y que por un regular son os instituyients u una Chunta de Parients.

Legalidat editar

En a Lei 15/1967, d'o 8 d'abril, sobre compilación d'o Dreito civil d'Aragón que estió en vigor dica o 19 de mayo de 1988 s'establiba que:[5]

«Artículo 35. Casamiento en casa / Capítulo II / Título IV / Libro I». «El usufructo proveniente del casamiento en casa se extingue cuando los cónyuges abandonan ésta o la explotación familiar»

A totalidat d'o Títol IV / Libro I fue derogada por a Lei 2/2003, de 12 de febrero, de rechimen economico matrimonial y viudedat[6] y que a la vegada lechisla a continuidat d'a vichencia legal d'a institución:

«Artículo 19.—Instituciones familiares consuetudinarias». «Cuando las estipulaciones hagan referencia a instituciones familiares consuetudinarias, tales como «dote», «firma de dote», «hermandad llana», «agermanamiento» o «casamiento al mas viviente», «casamiento en casa», «acogimiento o casamiento a sobre bienes», «consorcio universal o juntar dos casas» y «dación personal», se estará a lo pactado, y se interpretarán aquéllas con arreglo a la costumbre y a los usos locales.»

Variants editar

Sobre ista tipificación basica, o estudio d'a casuistica presenta variabilidaz en función d'as negociacions previas a o matrimonio: condicionar ista facultat a o feito de que os fillos deixaus por o hereu/heredera muerto/a sigan menors, imposar que s'instituye hereu a un fillo concreto d'un matrimonio anterior d'o hereu/heredera, etc.

Se veiga tamién editar

Referencias editar

  1. (es) SAPENA TOMÁS, Joaquín: «Un boceto del casamiento en casa», pàg. 545
    «Casamiento en casa: Vidua la (o el) contrayente con hijos todos menores de dieciséis años o incapaces (y también sin hijos), podrá casar de nuevo sobre la casa y bienes de su difunto marido si para ello prestaren si consentimiento los instutyentes, el sobreviviente de ellos o, a falta de los dos, el Consejo de Parientes. En tal caso se prorrogará a su favor el usufructo de viudedad, el cual se hará extensivo al nuevo cónyuge; las aportaciones de éste podrán ser aseguradas sobre los bienes de la casa, y los hijos del posterior matrimonio serán dotados al haber y poder de la misma si en su pro trabajaren»
  2. (es) PALÁ MEDIANO, Francisco: Nueva Enciclopedia Jurídica. Tomo III (aventajas forales, casamiento en casa), pàg. 755
    «Casamiento en casa: En el Alto Aragón, el derecho concedido al viudo o viuda para continuar disfrutando del usufructo legal que se le hubiese reconocido, en el caso de contraer segundas núpcias»
  3. (es) COSTA, MARTÍNEZ, Joaquín: Derecho consuetudinario y economía popular de España; Tomo I, pach. 189
    «Casamiento en casa: Facultad que, para el caso de enviudar, se reserva en los capítulos matrimoniales el cónyuge forastero, que viene a casar en casa extraña con un heredero, de contraer nuevo matrimonio sobre la casa y bienes de éste, esto es, sin perder el usufructo foral (que queda prorrogado en perjuicio de los herederos legítimos de dicha casa), asegurando con hipoteca especial, sobre bienes del difunto heredero la dote o legítima que aporta el nuevo cónyuge, y transfiriendo a éste el usufructo de los mismos biénes para el caso de que enviude a su vez.»
  4. (es) BAYOD LÓPEZ, Carmen: Capítulos matrimoniales e instituciones familiares consuetudinarias., pach. 333
    «Casamiento en casa: Es aquella modalidad consuetudinaria de la viudedad foral por la que el contrayente que quedare viudo se le concede en las capitulaciones matrimoniales la facultad de volverse a casar con prórroga del usufructo vidual y comunicación de mismo al nuevo cónyuge, siempre que las segundas núpcias fueran convenientes a la casa y a la familia, consintiéndolas por ello las personas prefijadas en la misma (SAPENA), por regla general, los instituyentes, o a falta de ellos, la Junta de Parientes. El usufructo se pierde si se abandona la casa.»
  5. (es)Ley 15/1967, de 8 de abril, sobre compilación del Derecho civil de Aragón. (Vigente hasta el 19 de mayo de 1988)
  6. (es) COMPILACIÓN DEL DERECHO CIVIL DE ARAGÓN / LIBRO PRIMERO, DERECHO DE LA PERSONA Y DE LA FAMILIA

Bibliografia editar