Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Carelians
Karjalaižet
Mullers carelianas
Población total
504.000
Rechions con comunidaz importants
Rusia 140.000
Finlandia 4.000 - 12.000
Idiomas
Carelián, finés y ruso
Relichión
Cristianismo

Os carelians habitan os territorios a l'este d'a muga de Finlandia con Rusia, entre os lagos Ladoga y Onega, plegando enta lo norte dica a Mar Blanca. Bi ha carelians ixemenatos por Finlanda procedents d'o itsmo de Vyborg. Bi n'ha un grupo aislato arredol en Kalinín (arredol de Tver).

Historia editar

Os finlandeses convertitos por os rusos a la relichión cristiana ortodoxa dende o bispato de Olonets prenioron o nombre de carelians. A influencia rusa se fació mayor con a fundación d'os monesterios de Valamo y Solovetsk en 1329 y 1420. A fins d'o sieglo XIV Carelia perteneixeba a Novgorod, pero en 1478 cayó en poder de Moscú.

Dimpués d'a paz de Stolbova en 1617 muitos carelians se trasladoron dende o costato finlandés d'a muga enta Novgorod y Tver, on encara bi ha una comunidat careliana.

En 1923 se creyó una Republica Socialista Sovietica Autonoma en Carelia. En 1940 estos territorios se fusionoron con os territorios conquiestos a Finlandia en a Guerra d'Hibierno pa creyar a Republica Socialista Carelo-Finesa, republica constitutiva d'a URSS.

A población d'o istmo de Vyborg fue evacuada en part ta Finlandia mientres a Segunda Guerra Mundial entre 1940 y 1944[1]. A contraofensiva sovietica de chunyo de 1944 lis permitió tornar a ocupar os territorios carelians. Cuan remató a guerra o itsmo fue adhibito a Rusia y os sovieticos forachitoron a los finlandeses u carelians d'o Itsmo pa ocupar o vuido poblacional con rusos[2]. En 1956 se tornó a la formula de Republica Autonoma de Carelia.

Os carelians d'o itsmo de Vyborg continan conservando as costumbres, vestiduras y cultura popular y dende 1940 tienen una asociación propia (Karjalan Liitto) que cada anyo los reune en festivals de cultura tradicional.

A ciudat de Petrozavodsk (Petroskoi) en o lago Onega ye a capital d'a republica rusa de Carelia y huei bi ha un renovato intrés por a luenga y cultura carelianas.

Referencias editar

  1. (es) Felipe Fernández-Armesto: Los hijos de Zeus. Pueblos, etnias y culturas de Europa. 1996 Grijalbo, p 393.
  2. (es) André Sellier, Jean Sellier: Atlas de los pueblos de Europa Central. Acento editorial, p 56.