Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Un cambión[1][2] (d'o francés camion) ye un vehíclo motorizau disenyau pa o transporte de productos y mercaderías. A diferencia d'os autos, que gosan tener una construcción monocasco, muitos cambions se construyen sobre una estructura resistent dita chasis (bastida). A mayor parti d'a estructura ye integrada por un chasis portant, por un regular un marco estructural, una cabina y una estructura (u caixa) pa transportar a carga.

Un cambión

O vocablo cambión puet referir-se a dos vehíclos diferents: cambions richidos[3] y cambions articulaus.

  1. En os «cambions richidos» no se puet deseparar a caixa d'a cabina[4] (a on se sitúa a cabeza tractora); pueden tener dos u tres eixes.[5] Son disenyaus pa o transporte de carga relativament liviana y distancias curtas u meyas;[6] cheneralment, se fan servir pa o transporte de cargas menors, carga crebadiza... Son cambions richidos os cambions de reparto de muebles, articlos d'a casa, comestibles, aria d'a salut, vestuario, mudanzas, bombers, emerchencias, etc.
  2. Os «cambions articulaus» se composan de tractocambión y remolque u, mas a sobén, semirremolque; s'emplegan pa largas distancias y carga pesada, tanto de liquidos como material ixuto u a granel, como os cambions de transporte de combustible, cambions de fusta, cambions pa o transporte de contenedors[7] y caixas mobils.

Bi ha cuantas clasificacions de cambions: por o suyo peso, por o suyo volumen u capacidat de carga y por a función que fan. Bi ha cambions de tot tipo y de cuantas grandarias: chicotas (ordinarias), meyanas (cambions pa circular por tierra de 200 toneladas emplegaus en menería) y extragrans («trens de carretera»).

Os cambions s'han iu especializando y adoptando una serie de caracteristicas propias d'o treballo a o que son destinaus. Han evolucionau dende una simpla caixa —ubierta u zarrada—, dica formas mas complexas con disenyo y equipamientos especificos adecuaus a la materia que transportan: periglosa, liquida, refricherada, en chiro contino, con gruba, etcetra.

Referencias editar

  1. (es) Francisco Bruballa Angusto Vocabulario del habla de La Puebla de Castro, Instituto de Estudios Altoaragoneses, 2009, ISBN 978-84-8127-214-7, p.35
  2. (es) José María Satué Sanromán Vocabulario de Sobrepuerto: léxico comentado de una comarca despoblada del Altoaragón, Instituto de Estudios Altoaragoneses, 1991, ISBN 84-86856-48-5, p.30
  3. Ye o cambión sensu stricto.
  4. (es) Mira Galiana y Soler García, 2010. O cambión puet estar richido, sin que se puedan deseparar os dos elementos y de modo que a carga reposa sobre o chasis.
  5. (es) Baena, 2002. Vehíclos d'estructura richida con dos u tres eixes.
  6. (es) Mira Galiana y Soler García, 2010. Por un regular, os cambions richidos de dica 20 toneladas recorren menos kilometros diarios y ye a on a relación tonelada/kilometro recorriu tamién ye menor.
  7. (es) Mira Galiana y Soler García, 2010. Ocurre o contrario cuan se tracta de cambions articulaus de mas de 20 toneladas. Ye decir, cuanto mayor ye a capacidat de carga, mayor ye o recorriu meyo d' carga.