Atentaus de l'11 de setiembre de 2001

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Os atentaus de l'11 de setiembre de 2001 (tamién conoixius como 11-S u 9/11) son cuatro atentaus suicidas islamistas perpetraus o mesmo día en os Estaus Unius y que resultoron en a muerte de 2.977 personas, en Nueva York, Arlington y Shanksville (Pensilvania), en menos de dos horas, entre as 8:14 am y as 10:30 am. Estioron producius per miembros d'a ret chihadista Al-Qaeda,[1] dos días dimpués de l'atentau suicida de l'organización que mató a lo comandant anti-talibán y ex ministro d'Esfensa Ahmed Chah Massoud en Afganistán.[2] Tenioron como obchectivo edificios simbolicos en o nord-este d'Estaus Unius, incluyiu o World Trade Center, que ya estió atacau en 1993. A Operación "Bojinka", descubierta en chinero de 1995, ye considerada per os servicios d'intelichencia estausunidenses como un plan precursor d'istos ataques.[3]

Os atentaus de l'11 de setiembre de 2001.

En o maitín d'o martes 11 de setiembre de 2001, decinueu terroristas secuestroron cuatro avions.[4] Dos avions son aventaus ent'as torres chiminucas d'o World Trade Center (WTC) en Manhattan, Nueva York, y un tercero a lo Pentagono, seu d'o Departamento d'Esfensa, en Washington, DC, matando a toz a bordo y muitos mas en istos edificios. As dos torres d'o World Trade Center, que teneban una altaria de mas de 415 m, colapsoron menos de dos horas dimpués, provocando a destrucción d'atros dos edificios. O cuatreno avión, que volaba enta a Casa Blanca, s'estampó en campo ubierto en Shanksville, Pensilvania, dimpués de que pasachers y tripulación, advertius per telefono de lo que yera succedendo en atros puestos, intenten en vano recuperar o control.

Os atentaus d'o 11 de setiembre de 2001 estioron os mas mortifers nunca perpetraus, a cifra oficial de muertos estió de 2.977 muertos y 6.291 ferius.[5] L'ataque a las Torres Chiminucas causó a muerte de 2.753 personas, incluyius 343 bombers y 60 policías, pero nomás s'identifica formalment a 1.643 victimas. O 17 d'octubre de 2001, Mary Robinson, encargada d'a Oficina d'o Alto Comisionado d'as Nacions Unitas pa os Derechos Humanos, cualificaba istos ataques como crimens de lesa humanidat, encara que tamién son obchecto de multiples teorías conspirativas. A Comisión Nacional d'Ataques Terroristas contra Estaus Unius estió creyada en 2002 pa explicar cómo pueden ocurrir istos ataques y especialment pa privar que tornen a ocurrir. En o suyo informe publicau en zaguerías de chulio de 2004, estableix a responsabilidat d'a ret Al-Qaeda, afirmando que os decinueu terroristas responsables d'istos atentaus suicidas son miembros y que o patrocinador ye Osama bin Laden, qui os reclama en cuantas ocasions.

Khalid Sheikh Mohammed ye designau como o prencipal organizador d'istos ataques y reconoixe os feitos, mientres os interrogatorios preliminars pa o suyo chudicio, que prencipió lo 11 de chinero de 2021. Lo informe zaguer d'a Comisión Nacional sobre os Ataques Terroristas en os Estaus Unius estima que o costo pa Al-Qaida de preparar y levar a cabo os ataques d'o 11 de setiembre estió de 400.000 a 500.000 dolars.

Os atentaus d'o 11 de setiembre de 2001 son vivius cuasi en tiempo real per cients de millons d'espectadors en tot o mundo y provocan un considerable shock psicolochico, as imáchens de l'avión topetando contra a segunda torre d'o World Trade Center, asinas como as d'o completo colapso en poquez segundos d'as Torres Chiminucas, que se transmiten en vivo. Cuantos puestos estioron evacuaus como precacción en tot o país, incluyida a seu d'as Nacions Unidas, a Estactua d'a Libertat, os Parques Disney y Universal en Florida y California, pero tamién a Torre CN en Toronto y o Parlamento de Canadá.

O gubierno federato d'os Estaus Unius y muitos atros países respondioron fortaleciendo as suyas leis antiterroristas. Antimás, a administración estausunidense de George W. Bush lanzó alavez una "guerra contra o terrorismo", en particular en Afganistán en octubre de 2001 (an se sospeitaba que o rechimen talibán favorable a Al-Qaeda auespaba a bin Laden) y en Irak en marzo de 2003 (an o rechimen baazista yera designau per l'administración estausunidense como refirme a lo terrorismo internacional y poseyedor d'armas de destrucción masiva).[6] Osama bin Laden estió finalment visto en Pakistán y asasinau per un comando estausunidense lo 2 de mayo de 2011.[7]

Referencias editar

  1. (en) The 9/11 Commission Report (PDF, 7.4Mb)
  2. (fr) Massoud, le héros oublié du 11-Septembre en Le Temps
  3. (fr) Un avion devait s'écraser sur la Maison-Blanche en Le Parisien
  4. (en) Holmes, Stephen. «Al Qaeda, September 11, 2001». A: Diego Gambetta. Making sense of suicide missions. Oxford University Press, 2006. ISBN 978-0-19-929797-9.
  5. (es) El 11-S atormenta a EE UU tres años después en ElPais.com
  6. (es) COOLEY, John K. (2002). Guerras profanas: Afganistán, Estados Unidos y el terrorismo internacional. Madrid:Siglo XXI. ISBN 84-323-1086-7
  7. (en) Bergen, Peter (2012). Manhunt: The Ten-Year Search for Bin Laden – from 9/11 to Abbottabad. Crown. p. 384. ISBN 978-0-307-95557-9.