Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Pa atros usos de «garrapescaire» se veiga Garrapescaire (desambigación), y pa «bernapescaire» se veiga Bernapescaire (desambigación).
Ardea cinerea
Garrapescaire Ardea cinerea.
Denominacions populars
Garrapescaire, pescatera, pescataire, garrapescataire, bernapescaire
Estau de conservación

Seguro (IUCN)
Clasificación cientifica
Eukaryota
Animalia
Chordata
Aves
Pelecaniformes
Ardeidae
Ardea
Ardea cinerea
Descripción
Ardea cinerea
L., 1758
Distribución cheografica
Distribución: Verde fusco: Resident.
Verde clara: Estival
Azul: Invernadera

O garrapescaire (en Cinca Meya, Litera, Semontano, Sobrarbe y Ribagorza),[1] pescataire (en Chacetania),[1] u pescatera en as provincias de Zaragoza y Teruel[1] (nombre cientifico: Ardea cinerea L., 1858), ye una au chancuda de l'orden d'as pelecaniformes y a familia d'as ardeidas. Ye una au migradera u resident seguntes os puestos y vive cerca de l'augua en buena cosa d'as rechions de clima temperau d'Europa y d'Asia y tamién en o sud d'Africa.

Descripción editar

O garrapescaire ye una au de mida gran, que por regular fa entre 90 y 98 cm d'alto.[2] Fino y esbelto, pesca a la guait por o que gosa mover-se con movimientos lentos y que aparentan estar a saber qué calculaus, y se pasa buens ratos quieto de tot. De regular os masclos son bella miquina mas grans que as fembras.[2]

Tiene as patas largas (au chancuda) bien feitas pa caminar por as orillas y o bardo, con as zarpas heterodactilas y de didos largos, que no son palmadas. No ye una au nadadera, y no gosa ficar-se enta l'augua si que t'an que o liquido le arriba ta las ancas a lo mas.

O cuello el tiene larguismo, si fa u no fa d'igual mesura que o cuerpo, y puede estirar-lo t'alto u t'adebant pa espigotiar, u bien replegar-lo ta dezaga a voluntat. Cuan vola el mete asina ta dezaga, en una posición que ye caracteristica de volar en a familia d'as ardeidas.

O pico nomás tiene os dos labios amariellos en os adultos, entre que os chóvens guardan o labio superior griso u fusco dica arribar en a madurez. A forma ye larga y punchuda, que s'ha descrito como «tipo daga».[2]

A color d'as plumas en cheneral ye grisa, mas fusca por as partes d'alto que por debaixo, y os adultos sexualment maduros tienen a cara y a cabeza mas blanca pero con dos faixas («cellas») negras, alto d'os uellos, que rematan con dos plumas negras que se prolarga y pinchan por dezaga d'a cabeza. L'adchetivo cientifico «cinerea» fa referencia a ixa color caracteristica suya y significa «cenisosa» en latín.

Habitat y nidificación editar

O garrapescaire gosa amaneixer por as riberas de ríos y en lagunas y atros humedals. Ye un animal a saber qué ligau con l'augua y a diferencia d'atras aus chancudas como a cigüenya, costa de trobar leixos d'ixe elemento.

As parellas de garrapescaire fan o niedo en os árbols de ribera, con carrizos y brenquetas que porteya o masclo pero apila la fembra.[2] Normalment a parella fan o niedo solos pos no forman colonias como atras ardeidas mas chicorronas (garretas y martinez) sino que s'estiman mas de nidificar en solitario. Os masclos se tornan territorials cuan s'aprestan pa emparellar-se.[2]

A fembra mete una cobada d'entre tres y cinco uevos de cascla blanca que cobarán toz dos pais arredol de vinticinco días.[2] Os pollos comienzan a revolar-se de camín ta las seis semanas de vida, y deixan o niedo pa la setena u ueitena.[2]

En Aragón a especie ye present tot l'anyo, pero no s'ha trobau que se reproduzca si que en cuatro puestos contaus: en as riberas d'o río Ebro y en a Laguna de Sarinyena.[2]

Imáchens editar

Zoonimia editar

O nombre común «garrapescaire» pareix que ye o mas común en l'Alto Aragón, con citas abundants en Sobrarbe, Semontano de Balbastro, Cinca Meya, Ribagorza y Litera. O nombre «pescataire» amaneix como mas propio d'o norueste d'a Provincia de Uesca.[1] A parabla «pescatera» ye citada en a provincia de Zaragoza y en a de Teruel.[1]

En Castillón de Sos (Val de Benás) se documenta tamién o nombre «bernapescaire», y en Veranui (val d'Isabana) «bernat» y «bernat pescaire»,[1] coherents con a denominación que predomina en catalán. En Erisué (val de Benás) s'ha trobau tamién a forma «pescamartín»[1] que igual como «bernapescaire» pueden emplegar-se tamién en ixa val pa nombrar o martín pescador.

Referencias editar

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 VIDALLER TRICAS, Rafel, Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals; Ed. Val d'Onsera. Zaragoza, 2004. ISBN 978-84-8986-235-7
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 BLASCO ZUMETA, Javier, Guía de Aves de Aragón; PRAMES Ediciones. Zaragoza, 2014. ISBN 978-84-8321-423-7

Vinclos externos editar