Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo ye sobre una instalación destinada a los avions; ta atros usos, se veiga Aeropuerto (desambigación).

Un aeropuerto[1] ye un aria definita de tierra u augua destinata totalment u parcial a la plegata, salita y movimiento en superficie d'aeronaus. Encara que os aeropuertos chicoz (comunment ditos aerodromos) tienen pistas curtas de grabilla u pasto, os grans aeropuertos disponibles ta vuelos internacionals tienen pistas d'aterrizache pavimentatas d'uns bels kilometros de largaria.

L'aeropuerto de Zaragoza.
Aeropuerto Internacional de San Francisco.

En un aeropuerto, dende o punto de gollata d'as operacions aeroportuarias, se i pueden distingir dos partis: o "costato aire" y o "costato tierra". A diferenciación entre as dos partis se deriva d'as diferents funcions que se i realizan.

En o "costato aire" as operacions s'aplican sobre as aeronaus y tot lo que se mueve arredol d'as suyas necesidaz.

En o "costato tierra", os edificios terminals tienen como función a connexión entre os medios de transporte terrestre (vehíclos, autobuses, tren, metro) y o medio de transporte aerio. O volumen de pasachers y o tipo de trafico condicionan a configuración d'a terminal pero en cheneral totas as terminals tienen as siguients dependencias: vestibulos de salita y plegata, control de pasaportes, salas d'embarque, zonas d'ocio, control de duanas.

O costato aire u tamién dito "aria de movimientos", ye formato por l'aria de maniobras (pistas y carrils de rodache) y a plataforma. A suya función ye o rodache d'as aeronaus dica/dende as pistas y o despegue y aterrizache d'as aeronaus.

Un aria important en tot aeropuerto ye o dito centro de control aerio, a on que se troban os ditos controladors de transito aerio u ATC (por as suyas inicials en anglés), encargatos de dirichir y controlar tot o movimiento d'aeronaus en l'aeropuerto y en a zona baixo a suya churisdicción.

A plataforma ye l'aria destinata a dar espacio a las aeronaus mientres se realizan as operacions d'embarque y desembarque de pasachers u mercaderías asinas como atras operacions d'atención a l'aeronau (repostache de combustible, chicot mantenimiento, limpieza).

Aeropuertos con mas transito editar

 
Aeropuerto de Zaragoza dende l'aire.

Os cinco aeropuertos con mas transito d'o mundo en l'anyo 2006 estioron os aeropuertos d'Atlanta (84,8 millons de pasachers), Chicago (67,5), Londres Heathrow (67,5), Tokio (Haneda) (65,2) y Los Angeles (61,0).

Istos grans aeropuertos d'on salen y plegan vuelos de luenga distancia que se realizan por medio d'avions de gran capacidat, reciben o nombre de hubs. Istos aeropuertos grans tienen tamién enlaces con ciudaz mas chicotas, que son servitas con avions de grandaria menor. Por medio d'iste sistema, as companyías aerias pueden emplir os suyos avions grans en os trachectos de luengo recorrito. A sobén, os horarios d'os vuelos curtos son coordinatos con os vuelos de gran recorrito de tal manera que os pasachers han d'asperar unicament o tiempo preciso ta prener o siguient vuelo.

Aeropuertos en Aragón editar

En Aragón actualment bi ha dos aeropuertos, l'aeropuerto de Zaragoza y l'aeropuerto de Uesca-Pireneus. Seguntes datos d'AENA de l'anyo 2009[2] l'aeropuerto de Zaragoza ye o 27eno d'o Estato Espanyol por numero de pasachers con 528.313 pasachers anyals, un -11,2% dende l'anyo anterior, y o 3ero aeropuerto por numero de mercaderías con 36.890.090 Tm y un creiximiento d'o 72,1% respective a l'anyo 2008. L'aeropuerto de Uesca ocupa la posición 45 por numero de pasachers 6.228, pero con un creiximiento d'o 56,4%, o mayor de tot o Estato.

Se veiga tamién editar

Vinclos externos editar

Referencias editar