Diferencia entre revisiones de «Partenón»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m clean up, replaced: prenzipal → principal (2), zentro → centro
Sin resumen de edición
Linia 2:
[[Imachen:Parthenon-2008.jpg|right|thumb|250px|[[Frontera]] d'o Partenón d'[[Atenas]].]]
 
O '''Partenón''' (d'o [[Idioma griego|griego]] Παρθενος ''Parthenos'' –birchen–, uno d'os adchetivos que s'emplegaban como [[epiteto]] ta la diosa [[Ateneya]]) ye un [[templo]] griego clabado en l'[[Acropoli d'Atenas|Acropoli]] d'[[Atenas]] adedicato a Ateneya[[Atenea]], diosa protectora –y eponima– d'a ziudatciudat d'Atenas. Ye o molimento más important d'a [[civilización griega]] antiga e ye considerato como una d'as más politas obras arquitectonicas d'a Humanidat.
 
O Partenón ye uno d'os principals templos [[Estilo dorico|doricos]] que se conserban, construyito entre os años [[447 aC|447]] y [[432 aC]]; alto u baixo, as suyas dimensions son: 69,5 [[metro]]s de [[longaria]], por 30,9 d'[[amplaria]]; as suyas [[colunna]]s tienen 10,4 metros d'[[altaria]].
Linia 10:
O Partenón sustituyó a un templo anterior que yera en o mesmo puesto, que ye conoxito como o ''Pre-Partenón'' u ''Hecatompedón'', construyito antis d'as [[Guerras Medicas]], y que fue destruyito por os [[Imperio Persa|persas]].
 
A construziónconstrucción d'o molimento, feito cuasi nomás con [[marbre]] blanco d'o [[monte Pantelico]], la prenzipióprencipió [[Pericles]] y se desembolicó entre os años 447 y 432 aC. Os arquitectos encargatos d'a obra fuoron [[Ictinio]] y [[Calícrates]] y estioron, en a mayoría d'os casos, baixo as ordens de l'[[arquitecto]] y gran [[escultor]] ateniense [[Fidias]], autor d'a decorazióndecoración [[Escultura|escultorica]] d'o templo y d'a gran [[estatua]] [[criselefantina]] d'''[[Ateneya Partenos]]'' que yera a pieza zentral d'o templo (mediba doze metros d'altaria y t'a suya elaboraziónelaboración calió 1.200 [[quilogramo]]s d'[[oro]]).
 
O Partenón conserbó o suyo caracter relichioso en os sieglos siguients y esdebenió en una [[Ilesia (edifizioedificio)|ilesia]] [[Arte bizantino|bizantina]], una ilesia [[Reino Latino|latina]] y una [[mezquita]] musulmana. Pero en [[1687]], os [[Imperio Otomán|turcos]] la emplegoron como deposito de [[polborapolvora]] mientres o setio [[beneziaRepublica de Venecia|Venecia]]no, baixo o mando de l'almirantealmirant [[Francesco Morosini|Morosini]]. Una d'as bombas benezianasvenecianas cayó en o Partenón y causó una gran esplosión que destruyó a mayor parte de l'edificaziónedificación, que s'eba preserbato en buenas condizionscondicions dica ixe inte.
 
Sindembargo, o prozeso d'[[erosión]] no remató astí sino que continó dica prenzipios d'o [[sieglo XIX]], quan l'ambaixador [[Reino Unito|britanico]] en [[Istambul|Constantinoble]], [[Thomas Bruce Elgin|Elgin]], dezidió de sacar buena cosa d'a decorazión escultorica d'o molimento ([[friso]]s, [[metopa]]s, [[frontón|frontons]]) y tresladar-la ta o [[Reino Unito]] ta bender-la a o [[Museu Britanico]], a on encara güé s'amuestra, estando una d'as colezions más significatibas d'o museu en l'actualidat.
Linia 24:
[[Imachen:Parthenon.at.Nashville.Tenenssee.01.jpg|right|thumb|250px|[[Réplica del Partenón|Replica d'o Partenón]] en [[Nashville]], Estatos Unitos.]]
 
O diseño d'o Partenón se faziófació t'acullir a imachen d'[[oro]] y [[bori]] d'[[Ateneya Polías]], esculpita por [[Fidias]]. A colosal estatua de doze metros d'altaria aprezisabaaprecisaba d'una inmensa zella de más de dezigüeito metros d'amplaria, dibidida en tres [[nau]]s por meyo d'una doble colunnata conformada por dos órdens superpuestos d'estilo [[dorico]]. A nau zentral mediba diez metros d'amplaria. Dentro d'a zella d'o canto este, a colunnata se dispuso en forma d'"[[U]]", e yera composada por nueu colunnas con un [[entrepaño]] entre cadaguna, en os costatos largos d'a "U". Tres colunnas con dos entrepaños formaban o costato corto.
 
En a zona ueste, en o fundo de l'interior d'a colunnata de quatro colunnas, bi eba lo [[basamento]] d'a estatua, ta o culto a l'AteneyaAtenea Parthenos con un amplo [[estaño]], no guaire fundo, que produzibaproduciba un efecto de brilor por meyo de l'[[augua]] que bi eba debant d'a estatua. A dos zellas yeran zarradas por [[puerta]]s de [[bronze]].
 
A zella de l'este yera adedicada a AteneyaAtenea Polías (protectora d'a [[ziudatciudat]]), y a zella de l'ueste yera adedicada a Ateneya Párthenos, "a Birchen", asinas que tot l'edifizioedificio remató por estar conoxido como ''O Partenón''.
 
A decorazióndecoración escultorica d'o Partenón ye una combinazióncombinación unica d'as metopas (esculpidas en [[Reliebe (arte)|altorreliebe]] por os quatro costatos externos d'o templo), los [[timpano]]s (rellenando os espaziosespacios triangulars de cada [[frontera]]) y un friso (esculpido en [[Reliebe (arte)|baixorreliebe]] abracando o perimetro exterior de la zella). Se i representan prous eszenas d'a [[Mitolochía griega]]. Antimás as dibersas partes d'o templo yeran pintadas de colors bibos. O Partenón ye sin duda o masimo esponent de l'orden dorico, como se puet apreziarapreciar en o diseño d'o friso u en as suyas colunnas.
 
As metopas representaban a [[chigantomaquia]] en o costato este, la [[amazonomaquia]] en l'ueste, a [[zentauromaquia]] en o sud, y eszenas d'a [[guerra de Troya]] en o norte. En cada timpano d'o templo bi ha una eszena mitolochica: a l'este, dencima de la dentrada principal de l'[[edifizioedificio]], a naxenzianaxencia d'Ateneya, y a l'ueste, a luita entre Ateneya y [[Poseidón]] por o patroziniopatrocinio d'a ziudatciudat d'Atenas. O friso constituiba a representazión d'a prozesión d'as [[Panateneyas]], o festibal relichioso más important de l'Atenas antiga. L'eszena se desenbolica a lo largo d'os quatro costatos de l'edifizioedificio y encluye figuras de dioses, bestias y d'arredol de 360 sers umans.
 
Ista construziónconstrucción ye uno d'os eixemplos más claros d'o saber en [[cheometría]] por parte de los [[Matematicas|matematicos]] y arquitectos griegos. Ye octastilo y periptero, a cuala cosa significa que tien columnas en tot o suyo perimetro, ueito en las dos fronteras más curtas y 17 en las laterals. Tien una doble zellacella con pronaos y opistodomo, encara que con prostilo de seis columnas.
 
Os arquitectos fazioronfacioron que l'[[efecto bisualvisual]] que produzibaproduciba o Partenón no deixase veyer a deformazióndeformación que se fa en estar baixo grans molimentos: con bellas alterazionsalteracions adecuatasadequatas (colunnascolumnas no equidistants, una mica arqueyatas enta o centro, frontón arqueyato y estilobato una mica convexo) en a suya construciónconstrucción logroron un efecto visual perfecto.
 
== Enrastres externos ==