Diferencia entre revisiones de «Edat Meya tardana»

Contenido eliminado Contenido añadido
SieBot (descutir | contrebucions)
m robot Añadido: et:Hiliskeskaeg
Sin resumen de edición
Linia 1:
{{Grafía_87}}
[[Imachen:Joan of arc miniature graded.jpg|thumb|left|150px|Chuana d'Arco]]
A '''Baixa Edat Meya''' ye o termin emplegato ta describir a historia [[Europa|europeyaeuropea]] d'os [[sieglo XIV|sieglos XIV]] ey [[sieglo XV|XV]]. Enantes d'este periodo ye l'[[Alta Edat Meya]], ey dimpués ye a [[Edat Moderna]] (u [[RenaximientoRenaiximiento]]).
 
Arredol d'o [[1300]], ey dimpués de belsbells sieglos de prosperidat en Europa, o creximientocreiximiento s'aturó. Una serie de [[fambre]]s ey plaguas, como a Gran Fambre de [[1315]]-[[1317]] ey a [[Peste Negra]], rebaixoron a poblaziónpoblación a la metat. Ista espoblaziódespoblación fue acompañataacompanyata de tensions sozialssocials ey guerras endemicas; os debantamientos d'os campesins en [[Francia]] ey [[Anglaterra]] ey a [[Guerra d'os ZienCient Anyos]] en son dos eixemplos. A unidat d'a [[Ilesia catolica]] se crebó por o [[Gran ZismaScisma d'OczidentOccident]]. Istos escaizimientosescaicimientos han estato clamatos por os historiadors a Crisis[[Crisi d'a Baixa Edat Meya]].
 
D'atro canto, lo sieglo XIV tamién estió un periodo de gran progreso ta las [[arte]]s ey as [[zenziasciencia]]s. O redescubrimiento d'os textos antigos [[Antiga GreziaGrecia|griecosgriegos]] ey [[Antiga Roma|romans]] produzioronproducioron, con o tiempo, un renaximientorenaiximiento d'istas dos arias. O prozesoproceso prenzipióprincipió por meyo d'o contautocontacto con os arabes mientres as [[Cruzatas]], pero s'azeleró con a presa de [[Constantinople]] por os turcos otomans, ya que muitos eruditos bizantins se refuchioron en OzidentOccident, prenzipalmentprincipalment en [[Italia]]. Tan y mientres, a imbenzióninvención d'a [[imprenta]] tenió un efecto important en a soziedatsociedat europeyaeuropea. FazilitóFacilitó a espardidura d'a parabra ey democratizó l'aprendizache; un resultato deribatoderivato en sería o surtimiento d'a [[Reforma protestanteprotestant]]. O creximientocreiximiento d'o [[Imperio OtomanoOtomán]] remató con a cayita de Constantinople en [[1453]] (l'añoanyo d'a fin d'a Guerra d'os ziencient añosanyos), lo que zarró as posibilizazposibilidatz de comerziocomercio con l'Este. Pero, lo descubrimiento d'[[America]] por [[Cristofo Colombo]] en [[1492]], ey a nabegaziónnavegazión arredol d'[[Africa]] por [[Vasco da Gama]] en [[1498]] ubrioron nuebasnuevas rutas comerzialscomercials, reforzandoenfortindo a economia ey o poder d'as economías europeyaseuropeas occidentals.
 
TozTotz istos escaizimientosescaicimientos marcan a fin d'a [[Edat Meya]] ey o comenzipiocomencipio d'a [[Edat Moderna]]. Cal notar que a dibisióndivisión ye artifizialartificial, ya que l'aprendizache no desapareixió d'a sozietatsocietat europeyaeuropea, ey por tanto, aberbahi haberba prou continuidat entre as [[antigüidat clasica|zebilizazionscevilizacions clasicas]] ey a Edat Moderna. Igualment, os historiadors modernos, prenzipalmentprincipalment en [[Italia]] no fablan d'a Baixa Edat Meya, sino d'o renaximientorenaiximiento d'o sieglo XIV como transizióntransición dreita a l'era moderna.
 
== Se veiga tamién ==