Diferencia entre revisiones de «Fotosintesi»
Contenido eliminado Contenido añadido
m año anyo, replaced: año → anyo (5) |
m clean up, replaced: serbir → servir (2) |
||
Linia 3:
[[Imachen:Auto-e eterotrofos.svg|thumb|280px|Bista cheneral d'o ziclo entre [[autotrofo]]s e [[eterotrofo]]s. A fotosintesis ye o meyo prenzipal por o cualo as plantas, as algas e muitas bacterias produzen compuestos organicos e oxichén a partir de diocsido de carbonio e augua (<font color="green">flecha berda</font>).]]
A '''fotosintesis''' (d'o [[griego antigo|griego]] φώτο ''foto'', "luz" e σύνθεσις ''synthesis'', "composizión") ye una [[rota metabolica]] que combierte o [[diocsido de carbonio]] en [[compuesto organico|compuestos organicos]], más que más [[zucre]]s, emplegando a enerchía d'a [[luz solar]].<ref>{{en}} {{cite book |author=Smith, A. L. |title=Oxford dictionary of biochemistry and molecular biology |publisher=Oxford University Press |location=Oxford [Oxfordshire] |year=1997 |pages=508 |isbn=0-19-854768-4 |quote=Photosynthesis - the synthesis by organisms of organic chemical compounds, esp. carbohydrates, from carbon dioxide using energy obtained from light rather than the oxidation of chemical compounds.}}</ref> A fotosintesis se produze en as [[planta]]s, as [[alga]]s, e muitas espezies de [[bacteria]]s, pero no en as [[arqueobacteria]]s. Os organismos fotosinteticos reziben o nombre de "[[fotoautotrofo]]s", pero no toz os organismos que emplegan a luz como fuent d'enerchía fan a fotosintesis, ya que os "[[fotoeterotrofo]]s" emplegan compuestos organicos, e no diocsido de carbonio, como fuent de carbonio.<ref name=bryantfrigaard/> En as plantas, as algas e as [[zianobacteria]]s, a fotosintesis fa
Encara que a fotosintesis se puet produzir de diferents maneras en diferents espezies, bels rasgos son siempre iguals. Por eixemplo, lo prozeso siempre prenzipia quan a enerchía luminica ye absorbita por [[proteína]]s ditas [[zentro de reazión fotosintetico|zentros de reazión fotosinteticos]], que contienen [[clorofila]]s. En as plantas, istas proteínas residen en o interior d'[[organulo]]s ditos [[cloroplasto]]s, mientres que en as bacterias se troban en a [[membrana plasmatica]]. Una parti d'a enerchía luminica ye recullita por as clorofilas en forma de [[trifosfato d'adenosina]] (ATP). Aa resta d'a enerchía se fa
A fotosintesis [[evolución|eboluzionó]] en a [[istoria ebolutiba d'a bida]], quan totas as formas de bida d'a Tierra yeran [[microorganismo]]s e l'atmosfera teneba muito más diocsido de carbonio. Os primers organismos fotosinteticos probablement eboluzionoron fa bels 3.500 millons d'anyos, e emplegaban o [[idrochén]] u l'[[azeto sulfidrico]] como fuent d'eletrons, en cuentas de l'augua.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Olson JM |title=Photosynthesis in the Archean era |journal=Photosyn. Res. |volume=88 |issue=2 |pages=109–17 |year=2006 |month=Maig |pmid=16453059 |doi=10.1007/s11120-006-9040-5}}</ref> As [[zianobacteria]]s amanixioron más entabant, fa bels 3.000 millons d'anyos, e cambeyoron a Tierra ta cutio quan prenzipioron a [[catastrofe de l'oxichén|ocsichenar l'atmosfera]] a partir de fa bels 2.400 millons d'anyos.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Buick R |title=When did oxygenic photosynthesis evolve? |journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. |volume=363 |issue=1504 |pages=2731–43 |year=2008 |month=Agost |pmid=18468984 |doi=10.1098/rstb.2008.0041}}</ref> Ista nueba atmosfera premitió a [[evolución d'a multizelularidat|evolución de bida complexa]], como los [[protista]]s. Ebentualment, fa bels 550 millons d'anyos, un d'istos protistas formó una [[simbiosis|relazión simbiotica]] con una zianobacteria, creyando lo debampasato d'as plantas e as algas.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Gould SB, Waller RF, McFadden GI |title=Plastid evolution |journal=Annu Rev Plant Biol |volume=59 |issue= |pages=491–517 |year=2008 |pmid=18315522 |doi=10.1146/annurev.arplant.59.032607.092915}}</ref> Os cloroplastos d'as plantas actuals son os deszendients d'istas zianobacterias simbioticas anzestrals.
|