Diferencia entre revisiones de «Aragonés estadillano»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
Sustituyindo..., replaced: beyer → veyer (2), beiga → veiga
Sin resumen de edición
Linia 1:
{{Grafía_87}}
{{Variedatz aragonesas|Nombre=Estadillano
|Imachen=
Línea 10 ⟶ 9:
|escritors=[[Cleto Torrodellas Español]]}}
 
O '''estadillano''' ye a [[parla (lingüistica)|parla]] local d'[[Estadillaidioma aragonés|aragonesa]] e d'[[EstadaEstadilla]] y d'a [[Idioma aragonés|luenga aragonesaEstada]].
 
== Fonetica ==
O grupo -it- deribatoderivato d'os [[Latín|latins]] -CT-, -ULT- gosa trobarsetrobar-se [[CastellanizaziónCastellanización|castellanizato]]:
*''dicho, drecho, escuchá, mucho'', pero encara se conserba ''fei'', (bariedatvariedat de "feito").
 
Bi ha casos d'evolución d'os grupos latins -TY, -CE, -CI, -DE en posiziónposición final ta -u como en [[idioma catalán|catalán]] ey carautercaracter que enantes yera més estendillato en aragonés ey que poderba estar chenuino:
*''[[piet|peu]]'' (que tamién se decumenta en zonas d'o [[Sobrarbe]] ey [[Aragonés campés|Campo]]), ''[[nuez|nou]]'' (por o menos en a obra de [[Bernabé Romeo]]), ''prou''.
 
En a obra de [[Bernabé Romeo]] bi ha tres casos de conserbaziónconservación d'[[oclusibaoclusiva xorda interbocalicaintervocalica]]:
*''chemeco'' ey ''chipón''. Tamién i podemos leyer ''Llacuna'' pero ye como toponimo ''Baronesa de [[La Llacuna|Llacuna]], vizcondesa de [[Illa (Rosellón)|Illa]]''
 
== Morfolochia ==
*EsistenExisten formas berbalsverbals irregulars que no tienen [[diftongo]] ''-ue-'' on sería lochico veyer-lo:
**''almorzes, sonen, m'acordo''
*BeyemosVeyemos formas peculiars en os [[present de presenssubchuntivo irregularsen aragones|presents de subchuntibo]] de verbos irregulars:
**''esteigan, feiga, eigaheiga, veiga''
*Con a zerratacerrata en e talméntalment por analochía con ''seiga''. O caso de ''"estigan"'' tiene relaziónrelación con formas berbalsverbals "belarizatas[[velarización|velarizata]]s" comuns en [[Idioma catalán|catalán]].
 
== CuriosidazCuriosidatz ==
Ye uno d'os pocos lugars de l'[[Alto Aragón]] an podemos veyer un prozesoproceso de [[castellanizazióncastellanización]] tan bien documentato, porque ha tenito literatura costumbrista feita por autors locals. Asinas tenemos 3 periodos temporals pa comparar:
 
:I) Textos de [[Bernabé Romeo]], ([[1861]]-[[1888]])
:II) Poemas de [[Cleto Torrodellas Español|Cleto Torrodellas]] (Primer terziotercio d'o [[Sieglo XX|S.XX]])
:III) CharrarParla d'asos [[Decenio de 1980|añadasanyos 80]] y actual
<br>
<font face="Arial,Helvetica,Sans Serif" size="2">
Línea 76 ⟶ 75:
<td>puyá</td>
<td>puya</td>
<td>subí, (puya cuasiquasi no se diz)</td>
</tr>
<tr>
<td>mai</td>
<td>mai&nbsp;</td>
<td>nunca, (''mai'' cuasiquasi no se usa)</td>
</tr>
<tr>
Línea 91 ⟶ 90:
<td>llugá</td>
<td>llugá&nbsp;</td>
<td>pueblo, ''llugá'' se diz menos</td>
</tr>
<tr>
<td>chen</td>
<td>chen&nbsp;</td>
<td>gente, chen''chent'' se diz menos</td>
</tr>
<tr>
Línea 111 ⟶ 110:
</font>
 
SindembargoManimenos tamién beyemosveyemos o retacule de carauterscaracters más [[Idioma catalán|catalans]]:
 
<font face="Arial,Helvetica,Sans Serif" size="2">
Línea 140 ⟶ 139:
 
== Bibliografía ==
*[[Maria Luisa Arnal Purroy|Arnal Purroy, Mª Luisa]] ey [[Maria Angeles Naval López|Naval López, Mª Ángeles]]; ''LENGUA Y LITERATURA DE UNOS POEMAS EN RIBAGORZANO (1861-1888)''. Archivo de Filología Aragonesa XLII-XLIII. 1989.
 
{{Variedatz orientals de l'aragonés}}