Diferencia entre revisiones de «Antioquía»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Linia 1:
{{Grafía_87}}
{{Localidat
|nombre = Antioquía
Línea 26 ⟶ 25:
[[Imachen:Prise antioche croisés.jpg|thumb|250||A presa d'Antioquía por os Cruzatos.]]
 
'''Antioquía''' ('''Antakya''' en [[Idioma turco|turco]]; '''انطاكية''' en [[Idioma arabe|arabe]]; '''Ἀντιόχεια''' en [[Idioma griego|griego]]) ye una antiga ziudatciudat, güéhué en [[Turquía]], [[capital (politica)|capital]] d'a provincia d'[[Hatay]].
 
Situata a o canto d'o [[mar Mediterranio]], i ebaheba una [[población humana|población]] de 144.910 habitants en [[2000]].
 
Ye una ziudatciudat muito antiga, estió una d'as tres metropolis[[metropoli]]s d'o [[Imperio Román d'Orient]], ey por ixo tien importanziaimportancia en o [[Cristianismo]]. Estió o primer lugarpuesto en que os seguidors de [[Chesús]] rezibioronrecibioron a denominación de ''cristians''.
 
== Toponimia ==
O toponimo ''Antioquía'' provién de l'antroponimo ''Antiochos'', muito corrient en a familia d'o fundador d'a ciudat. En o "[[Libro de los Emperadors]]" escriben o toponimo como ''Antiochia'' u ''Antiocha'' (a ''ch'' tien valor de ''k'' n'este caso), por exemplo en os parrafos en os que parlan de [[Tomás o Eslavo]] y quan parlan d'[[Aleixo I Comneno]]:
{{cita|E aquesto feito, se fizo coronar por el [[patriarca]] de '''Antiochía''' e recibió la fama imperial a grado de todos. E aprés partió de allí con ayuda de moros e de muitas otras gentes esforçando su tirannía.}}
 
{{cita|E passaron por medio de Contastinoble, e se posaron en la part de levant. E cuando los latinos vinieron, passaron en [[Bitinia]], la cual senyoriaban en aquel tempo los turcos. Con muitas batallas e grant destrucción de la una part e de la otra, fue presa de los [[cruzatos|latinos]], los cuales la han vendida al emperador. E aprés fueron en '''Antiochía''' e la han presa.}}
 
== Historia ==
A fins d'o [[sieglo IV aC]], un [[cheneral]] d'[[Aleixandre lo Gran]] fundó a ziudat, con o nombre d' ''Antioquía'', estando ''Antiochos'' un [[antronimo]] corrient en a suya familiaciudat. Dimpuésdimpués, se proclamó emperador de [[Siria]], con o nombre de [[Seleuco I Nicator]].
 
Adibita ta o [[Imperio Román]], Antioquía estió una d'as prenzipalsprincipals ziudatsciudatz d'o Imperio, con una poblaziónpoblación, alto u baixo, de 500.000 abitantshabitants. O emperador [[Aurelián]] construyó moliments, y [[Constancio II]] construyó una [[seu (edificio)|seu]], en estilo d'a [[arquitectura bizantina]], escachata por un [[tierratremo]] en [[526]].
 
En [[540]] la prenió o [[Imperio Persa Sasanida|Imperio Persa]], y reconquiesta dimpués cayó en [[636]] debant de l'abanzeabance d'o [[Islam]]. En o [[969]] la reconquirió o emperador [[Imperio Bizantín|bizantín]] [[Niceforo II Focas]], pero os bizantins la perdioron de nuebonuevo debant os [[turquemans (Orient Meyo)|turcos]] [[Soldanato Selchucida|selchucidas]] en [[1085]].
 
Conquiesta por os [[Cruzatas|cruzatos]] d'a [[Primera Cruzata]] en [[1098]], estió a capital d'o [[prenzipatoPrincipato d'Antioquía]], semi-independient d'o [[reino de Cherusalén]].
 
O [[soldán]] [[mameluco]] [[Baibars]] prenió a ziudatciudat en [[1268]], y dimpués d'as suyas destruzionsdestruccions nunca más recuperó a suya importanziaimportancia anterior.
 
Entre [[1517]] y [[1918]] estió una ziudatciudat d'o [[Imperio Otomán]]. Tenió una gran dibersidatdiversidat etnica, con [[arabes]], [[turcos anatolians|turcos]], [[sirians (pueblo preislamico)|sirians cristians]] y [[armenios]]. En a [[Primera Guerra Mundial]] os [[panturquismo|panturquistas]] preboron d'acotolar a los cristians armenios y [[sirians (pueblo preislamico)|sirians]]. Os armenios se refuchiron en o ''Musa Dagh'' ("Mont de [[Moises]]"), entre a ziudatciudat y la mar, pero l'armata [[Francia|franzesafrancesa]] abióhabió d'ebacuarevacuar-los quan yeran "in extemis". En 1918, o [[Sanchac d'Alexandreta]] d'o que Antioquía en formabafeba partepart fue ocupato por l'[[exerzitoexercito francés]], como [[Cilicia]] y [[Siria]], formandofendo partepart d'o [[mandato]] francés de Siria. A [[SoziedatSociedat de NazionsNacions]] teneba intinziónintinción d'adhibir Antioquía a Siria, manimenos a presenziapresencia d'una important poblaziónpoblación [[turcos anatolians|turca]] (40% en ixe [[sanchac]]) faziófació que s'esehese de fer un [[referendum]] d'[[autodeterminaziónautodeterminación]]. Pa millorar as relazionsrelacions con Turquía pa que estase neutral en caso d'una nuebanueva [[Segunda Guerra Mundial|guerra mundial]], lo gubierno d'[[Édouard Daladier]] dixó entrar l'[[exerzitoexercito turco]] dentro d'o Sanchac en [[chulio]] de [[1938]] y ocupar-se d'o zenso[[cens]], salindo d'estas trazas un 63% de poblaziónpoblación turca.
 
En [[1939]], Antioquía y la suya rechión fuoron adibitosadhibitos a [[Turquía]] con lo nombre de [[Hatay]]. EmpezipióEmpecipió una [[limpieza etnica]]: 14.000 [[armenios]] entre los 23.000 zensatoscensatos en [[1933]] esleyoron [[emigraziónemigración|emigrar]], como muitos [[arabes]] [[sunnismo|sunnitas]] y [[alawitas]]. A [[Siria]] independient encara reclama Antioquía y lo Sanchac de Alexandreta.
 
== Enrastres externos ==