Diferencia entre revisiones de «Agüerro»

Contenido eliminado Contenido añadido
EmausBot (descutir | contrebucions)
m r2.6.4) (robot Añadido: lbe:Ссут
Sin resumen de edición
Linia 1:
[[Imachen:Fagus sylvatica Purpurea JPG4a.jpg|thumb|320px|right|Las fuellas d'os árbols d'agüerro.]]
{{Grafía_87}}
L''''agüerro''' u '''sanmigaladasantmigalada''', ye una d'as cuatrequatre [[estazionsestacions]] d'as zonas temperatas, an marca la transizióntransición d'o [[beranoverano]] t'o [[ibiernohibierno]] ey lo periodo d'as [[cullita]]s. En ixas zonas, l'agüerro ye tamién o tiempo en o que los árbols [[caduzifoliocaducifolio]]s pierden las suyas fuellas, os días s'alcuerzan ey as nueisnueits s'alargan, la fredor aumenta ey, en belsbells cabos d'o mundo, tamién creix gradualment o numbronumero de prezipitazionsprecipitacions.
[[Imachen:Fagus sylvatica Purpurea JPG4a.jpg|thumb|320px|right|Las fuellas d'os árbols d'agüerro]]
L''''agüerro''' u '''sanmigalada''', ye una d'as cuatre [[estazions]] d'as zonas temperatas, an marca la transizión d'o [[berano]] t'o [[ibierno]] e lo periodo d'as [[cullita]]s. En ixas zonas, l'agüerro ye tamién o tiempo en o que los árbols [[caduzifolio]]s pierden las suyas fuellas, os días s'alcuerzan e as nueis s'alargan, la fredor aumenta e, en bels cabos d'o mundo, tamién creix gradualment o numbro de prezipitazions.
 
Astronomicament, emprenzipiaemprencipia con o [[equinozioequinoccio]] d'agüerro (entre lo [[20 de marzo|20]] ey lo [[21 de marzo]] en o [[emisferiohemisferio]] sud ey entre lo [[22 de setiembre|22]] ey lo [[23 de setiembre]] en o emisferiohemisferio norte), ey remata con o [[solstiziosolsticio]] d'ibiernohibierno (áa lo redol d'o [[21 de chunio]] en o emisferiohemisferio sud ey lo [[21 d'abientoaviento]] en o emisferiohemisferio norte). Manimenos, a begatasvegatas se considera que abraca los meses enters de [[marzo]], [[abril]] ey [[mayo]] en o emisferiohemisferio sud, ey los de [[setiembre]], [[octubre]] ey [[nobiembrenoviembre]] en o emisferiohemisferio norte.
 
== Denominación ==
La denominación d''''agüerro''' (con a bariantvariant '''agorrada''' ta referir-se a la temporada d'agüerro) ye un [[basquismovasquismo]] relazionatorelacionato con l'actual bocablevocable bascovasco ''agor''.
 
A '''sanmigaladasantmigalada''' u '''sanmigueladasantmiguelada''' ye una forma deribataderivata de San Miguel, y se refiere propiament a la fiesta [[cristianismo|cristiana]] de [[Miguel (Arcánchel)|SanSant Miguel]], o día [[29 de setiembre]], que marca popularment a rancanza d'a estaziónestación. Per estensiónextensión, s'aplica ta tot lo periodo d'agüerro.
 
Bi ha d'agüerro un periodo d'una semana en o que la temperatura puya dica ta pareixer un día de beranoverano. Ixe curto periodo gosa de conoxer-se como «beranetveranet de SanSant Martín».
 
== L'agüerro n'en a cultura popular ==
En o emisferiohemisferio norte, l'agüerro ye la estaziónestación d'as cullitas, sobretot d'os coltiboscoltivos de beranoverano: [[panizo]], [[chirasol]], etzetc.; de fruita de tota mena: [[mazana]]s, [[pera]]s, [[codoñocodonyo]]s, etzetc.; de [[fruitos secos]]: [[castañacastanya]]s, [[nuez|nueces]]es, [[abellanaavellana]]s, etzetc.; ey d'[[uga]].
 
En a literatura ey en sentito feguratofigurato, l'agüerro represientarepresenta la [[bielleraviellera]] u decliu d'a bidavida de belúnbell un u de belabella cosa. Un ixemploeixemplo en ye l'obra ''[[El otoño del patriarca]] (L'agüerro d'o patriarca)'' d'o escritor [[colombia]]no [[Gabriel García Márquez]].
 
En poesía, tamién ye asoziataasociata a ormino con a [[malinconía]], como puet veyer-se en iste fragmento d'un conoxitoconoixito poema d'o poeta alemán [[Rainer Maria Rilke]], ''Herbsttag (Día d'agüerro)'':
 
''Wer jetzt kein Haus hat, baut sich keines mehr.'' <br />
Línea 30 ⟶ 29:
''Qui agora solenco ye, asinas ha de seguir;'' <br />
''ha a despertar, leyer, luengas cartas escribir,'' <br />
''ey per los paseyos, sin calma, t'allá ey t'acá'' <br />
''dondeyar mientres beyeveye las fuellas batir.''
 
Un poemario en aragonés de [[Francho Nagore]], publicato en [[1976]], ye tetulato ''Cutiano Agüerro''.
 
L'agüerro ye tamién asoziatoasociato con as zelebrazionscelebracions de [[TozTozt os Santos]] u, sobretotmas que mas en os [[Estatos Unitos]], d'o ''[[Halloween]]''.
 
== Se veiga tamién ==
* [[Estacions]].
* [[Primavera]].
* [[BeranoVerano]].
* [[Hibierno]].
 
== Enrastres externos ==
{{commonscat|Autumn|l'agüerro}}
* [[Estazions]]
* [[Primabera]]
* [[Berano]]
* [[Ibierno]]
 
[[Categoría:Meteorolochía]]