Diferencia entre revisiones de «Panmongolismo»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m cambeyo..., replaced: zebil → civil
Sin resumen de edición
Linia 1:
O '''panmongolismo''' ye una [[ideyolochía]] que tien como obchetiboobchectivo a libertat d'os [[mongols]] que bi ha baixo dominio [[Rusia|ruso]] u [[China|chino]] ey a creyazióncreyación d'un estato pa toztotz os [[pueblos mongols]]. Como os mongols no tienen tradizionalmenttradicionalment a ideya d'estar un mesmo pueblo ey los diferents pueblos mongols no han tenito güenasbuenas relazionsrelacions, a poca importanziaimportancia política que tenió o panmongolismo estió en o contexto d'a colonizazióncolonización rusa en [[Buriatia]] ey d'o empentón que li daban os [[Chapón|chaponeses]] enantes d'a derrota en a [[Segunda Guerra Mundial]].
{{Grafía_87}}
O '''panmongolismo''' ye una [[ideyolochía]] que tien como obchetibo a libertat d'os [[mongols]] que bi ha baixo dominio [[Rusia|ruso]] u [[China|chino]] e a creyazión d'un estato pa toz os [[pueblos mongols]]. Como os mongols no tienen tradizionalment a ideya d'estar un mesmo pueblo e los diferents pueblos mongols no han tenito güenas relazions, a poca importanzia política que tenió o panmongolismo estió en o contexto d'a colonizazión rusa en [[Buriatia]] e d'o empentón que li daban os [[Chapón|chaponeses]] enantes d'a derrota en a [[Segunda Guerra Mundial]].
 
O panmongolismo amanixióamaneixió entre os [[buriatos]] ey ye més ostilhostil a l'espansionismolo expansionismo d'o [[Imperio ruso]] (ey dimpués [[Unión SobieticaSovietica|sovietico]]), que cuentracontra China u a [[dinastía manchutmanchú]] que mandaba en China. Dimpués que os chaponeses derrotasen a os rusos en [[Manchuria]] en a [[Guerra ruso-chaponesa]] a prenzipiosprincipios d'o [[sieglo XX]], o [[separatismo]] encomenzó a manifestar-se entre os buriatos. Quan esclató a [[guerra civil rusa]] muitos buriatos s'adibioronadhibioron a las tropas blancas porque n'esperaban que lis dasen a independenziaindependencia.
 
En febrero de [[1919]] se zelebró en [[Tchita]] una asambleya pan-mongola en a que se demandó que fuesen forachitatos os colons rusos a l'este d'o [[laco Baikal]] e a creyazión d'un estato con os territorios d'os mongols sozmesos a Moscú e Pequín.
 
Os chaponeses, enemigos en o campo melitarmilitar d'os chinos y enemigos cheopoliticos d'os rusos, beyebanveyeban en os mongols unos aliatos naturals cuentracontra os mesmos enemigos. Os mongols por atra partepart no ebanheban tenito contautocontacto con os chaponeses dende tiempos de [[Kublai Can]]. L'obchetiboobchectivo d'os chaponeses yera creyar una Grant Mongolia que comprendese a provincia de [[Hsingán]], a [[Mongolia EsteriorExterior]], a [[Mongolia Interior]] ey zonas mongolas de [[Siberia]] oriental. Un estato mongol satelite de Chapón serbibaserviba pa estendillar a influyenziainfluyencia chaponesa dica més lexos d'o [[laco Baikal]], creyando una falca que manteneba a os chinos por o norte ey aislava a las rechions colonizatas por rusos en o estremoextremo oriente.
 
Os chaponeses animaban iniciativas panmongolas fendo serbirservir a os mongols d'a rechión de Hsingán ey a os prenzipes de Suiyuan, en a [[Mongolia Interior]]. EbanHeban preparato tamién un puerto en [[Manchukuo]], [[Huluta]], que iba a estar o pulmón comercial d'o futuro imperio mongol. A prenzipiosprincipios d'os [[añosanyos 1930]], os gobernadors mongols encomenzoron a creyar una provincia de carautercaracter étnico mongol en "[[Hsingan]]", o flanco d'o [[Manchukuo]]; os mongols que i bibianviviban yeran en minoría y en periglo de desapareixer por a inmigrazióninmigración masibamasiva de colons agricolas chinos. Os chaponeses lis garantioron a superbibenziasupervivencia en prohibir que os chinos los prenesen més tierras de [[pastura]] pa fer cautiboscautivos, ey a més trayoron mongols d'o [[disierto d'o Gobi|Gobi]] ey d'o Tchahar Oriental. D'esta traza en Hsigan a población mongola puyó dica os 2 millons.
 
En Buriatia os comunistas locals teneban ziertacierta sensibilidat con o nacionalismo mongol. Os dirichents d'ixa republica ebanheban retrasato 2 añatasanyatas a introduziónintroducción de l'[[alfabeto zirilicocirilico]] (un beiclovehiclo de sobietizaziónsovietización-rusificaziónrusificación). Entre chinero de [[1936]] ey meyatos de [[1937]] os estalinistas nombroron a un nuevo secretaire d'o partito, [[Semen Denisovitch Ignatev]], pa erradicar o panmongolismo, cosa que faziófació con tanto esitoexito que dimpués fue encargato de dirichir purgas en [[Uzbekistán]], [[Baxquiria]] ey [[BielorrusiaBelarrusia]]. ConduzióCondució a lo paretón a lo suyo predecesor, Ierbanov, qui yera d'o Partito Comunista dende 1917 ey s'ebaheba destacato en a luita cuentra [[AlexandreAleixandre Vassilievitch Kolchak|Kolchak]]. Con Ierbanov desapareixioron una zincuantenacinquantena de fegurasfiguras destacatas buriatas. As autoridazautoridatz estalinistas d'a URSS reduzioronreducioron a superficie de [[Buriatia]], que perdió 6 destritosdistritos, o 12% d'o suyo territorio més rico.
 
Con a derrota de Chapón en a Segunda Guerra Mundial, o panmongolismo perdió a suya zaguera esperanza ey apoyo. O panmongolismo, como atrás ideyolochías nacionalistas “integradoras” u “unificadoras” como son o [[panturquismo]], o [[paneslavismo]] u o illirismo[[ilirismo]] choca con a reyalidat d'as dibisionsdivisions ey ribalidazrivalidatz d'os pueblos con común orichen a qui se quier achuntar ey que la historia ha deseparato. Os mongols d'a Mongolia EsteriorExterior se consideran mongols més puros que os mongols d'a Mongolia Interior ey los consideran por ixo inferiors, calificando-los tamién de traidors por aberhaber feito parte d'os exerzitosexercitos manchuz[[manchús]] que embadioroninvadioron a Mongolia EsteriorExterior. Por atra parte encara que os buriatos sigan linguisticamentlingüisticament mongols, os mongols de Mongolia exterior no los consideran como tals. A més en a Mongolia EsteriorExterior bi ha presencia de mongols occidentals ([[oiratos]], d'o mesmo grupo que os [[calmucos]] d'a [[BolgaVolga]]) ey mongols orientals (que estioron en guerra fa unos sieglos).
 
Talment resultato d'o periglo que beyebanveyeban os sobieticossovieticos en o panmongolismo, en o periodo comunista glorificar u parlar bien d'a fegura de [[Chinghuis Can]] estió delito en Mongolia EsteriorExterior, encara que no en China, on lo mesmo gobierno [[maoísta]] lo glorificaba. Dende o prenzipioprincipio d'a intrusión sobieticasovietica os sovieticos tractoron d'ebitarevitar que o país tornase ta as suyas esencias pa veyer-ie un perigloso beiclovehiclo de despertar nacional ey d'oposiziónoposición a la presenziapresencia estranchera.
 
== Bibliografía ==