Diferencia entre revisiones de «Chenitivo»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Xqbot (descutir | contrebucions)
m robot Modificado: en:Genitive; cambios triviales
Linia 5:
Quan se charra d'una palabra en [[latín]] se diz en primer puesto lo nominativo y en segundo puesto lo chenitivo porque a vegatas tienen diferent radiz. A radiz emplegata en chenitivo ye la mesma que a emplegata en [[acusativo]], y l'[[Idioma aragonés|aragonés]] como ye una luenga d'acusativo, prene precisament a radiz que s'indica en segundo puesto.
 
* ''CRUX'', ''CRUCIS'': l'acusativo ye ''CRUCEM''.
 
En a evolución dende o latín ta as [[luengas iberorromances]] d'acusativo esta ''-m'' se perdió chunto con a declinación:
 
* ''CRUCEM'' > ''Cruce'' (protoiberorromance) > ''Cruz'' (aragonés)
 
En aragonés os chenitivos d'a tercera declinación han tenito una evolución pareixita a lo plural:
* -NIS > -nes (protoiberorromance) > -ns.
 
En o proceso de perduga d'a declinación debantdito os complementos preposicionals con sustantivos con a radiz de l'acusativo sustituyoron a lo chenitivo.
 
* ''CRUCIS'' > ''De la Cruz''
* ''HISPANIA DEORUM'' > Espanya d'os dioses.
 
Pero quedoron trazas de chenitivo:
* Os días d'a semana:
** ''Lluns'' en [[benasqués]] provien d'o latín vulgar tardano ''Dies lunis'', enantes ''Dies Lunae'' ("día d'a Luna"), estando un derivato d'o chenitivo.
** ''Marts'' en [[benasqués]] provién d'o latín ''Dies martis'' ("día d'o dios Marte"), estando un derivato d'o chenitivo de [[Marte (dios)|Marte]].
** ''Miércols'' (''Mierques'' en [[benasqués]]), provien de ''Dies Mercuris'' u de ''Dies Mercurialis'', estando o chenitivo de [[Mercurio (dios)|Mercurio]].
** ''Chueves'' (''Chous'' en [[benasqués]]) provién d'o latín ''Dies Jovis'' ("día d'o dios [[Chupiter (dios)|Chupiter]]), estando un derivato d'o chenitivo de [[Chupiter (dios román)|Chupiter]].
** ''Viernes'' provién d'o latín ''Dies Veneris'' ("día d'a diosa Venus"), estando un derivato d'o chenitivo de [[Venus (diosa)|Venus]].
* En a [[onomastica]] [[Edat Meya|meyeval]] y a [[toponimia]], dando aspecto de plural:
** ''VILLA LUPONIS'' > ''Visa Lupons'' > ''[[Visalibons]]''
** ''Eneco Xemenons''
* Ye posible que os apellitos rematatos en -ez, -iz, que tienen una influyencia [[idioma gotico|visigoda]], proviengan tamién d'o chenitivo latín.
 
== Veyer tamién ==
* [[Chenitivo saxón]]
 
[[Categoría:Casos gramaticals]]
Linia 47:
[[de:Genitiv]]
[[el:Γενική]]
[[en:Genitive case]]
[[eo:Genitivo]]
[[es:Caso genitivo]]