Diferencia entre revisiones de «Republica Socialista Sovietica d'Armenia»

Contenido eliminado Contenido añadido
Xqbot (descutir | contrebucions)
no sabeba que tenébanos este articlo
Linia 1:
{{Grafía_87}}
{| border=1 cellpadding=2 cellspacing=0 align=right style="margin-left:0.5em;" width="300px"
|+<font size="+1">Հայկական Սովետական
Línea 56 ⟶ 55:
| Inno d'a RSS d'Armenia.
|}
A '''RSS d'Armenia''' (en [[Idioma armenio|armenio]]: Հայկական Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետություն; en [[Idioma ruso|ruso]]: Армянская Советская Социалистическая Республика) u '''Republica SozialistaSocialista SobieticaSovietica d'Armenia''' prenzipióprincipió a esistirexistir cuandoquan o [[Partiu Comunista d'Armenia]] se faziófació con o control d'[[Armenia]] o [[29 de nobiembrenoviembre]] de [[1920]]. O [[1 d'abientoaviento]] de [[1920]] o [[Primer Menistro d'Armenia|Primer Menistro]] [[Simon Vratsian]] zediócedió lo control d'o país. Iste cambeó más tardi o suyo nombre por o de ''Republica SozialistaSocialista SobieticaSovietica d'Armenia''. O períodoperiodo ye conoxitoconoixito a begadasvegadas como ''Segunda Republica d'Armenia'', siguindo a la curta República Democratica de Armenia.
 
Dende [[1922]] dica [[1926]], Armenia faziófació parte d'a [[Republica Federal Socialista SobieticaSovietica de Transcaucasia]], chunto a las Republicas SozialistasSocialistas de [[Republica SozialistaSocialista SobieticaSovietica de Cheorchia|Cheorchia]] y [[Republica SozialistaSocialista SobieticaSovietica d'Azerbaichán|Azerbaichán]].
 
O [[23 de agosto]] de [[1990]], cambeó de nombre a l'actual ''[[Armenia|Republica d'Armenia]]'', antis de declarar a suya independenziaindependencia o [[21 de setiembre]] de [[1991]].
 
== Historia ==
[[Imachen:Soviet Propaganda in the Armenian SSR 1937.jpg|200px|thumb|Cartel propagandistico d'os sovienticos liberando Armenia]]
O [[29 de nobiembre]] de [[1920]] se proclamó a [[Republica Socialista Sovietica d'Armenia]]. O gobierno armenio presovietico firmó en aviento un tractato con [[Turquía]] por o que cedeban [[Kars]] y [[Nakhicheván]]. Mientres o exercito royo ocupaba [[Cheorchia]], os Dashnak facioron que Armenia se rebelase entre febrero y abril de 1921. Armenia tornó a estar conquiesta por os comunistas sovieticos, ya de pa cutio, y o [[2 d'abril]] de 1921 fue declarata a Republica Sovietica d'Armenia.
 
O tractato ruso-turco de Kars d'o [[13 d'octubre]] de 1921 tamién fue firmato por a R.S.S d'Armenia y fixó as mugas entre Turquía y Armenia. Armenia perdió Kars y [[Igdir]] (o territorio entre l'Araxes y o Mont Ararat que fació parte d'o Imperio Persa dica 1828). Con a cesión d'[[Igdir]] Turquía teneba un corredor dica [[Nakhicheván]], territorio cedito a Azerbaichán. [[Nagorno Karabakh]] no feguraba en o tractato pero poco dimpués fue atribuito a Azerbaichán y se creyó a rechión autónoma d'Alto Karabakh o [[7 de chulio]] de 1923.
 
Como en atras republicas socialistas sovieticas (Ucraína, Kirguisistán, etz..) o periodo sovietico d'[[entreguerras]] trayó fambre por a [[colectivización]] y as deportazions dende 1929. As autoridatz sovieticas luitaban cuentra as "supervivencias d'o nacionalismo", creyando un terror de masas. O ''catholicos'' [[Joren I]] fue asasinato en 1938.
 
En a [[segunda guerra mundial]] i heba armenios luitando en os dos bandos. Os armenios d'Alemanya consiguioron estar reconoixitos como [[raza aria|ario]]s. Bells nacionalistas armenios luitaban con l'eixe por a promesa que lis fació [[Hitler]] d'un estato independient arredol d'o [[Mont Ararat]], (en territorio controlato por Turquía, que manimenos no participaba en a guerra). Una lechión armenia luitaba en o Caucaso Norte, y bells armenios d'a diaspora fuoron detenitos por os angleses en [[Orient Meyo]].
 
En 1945 [[Stalin]] presionó a pa que tornase a la URSS [[Kars]] y [[Ardahán]], pero a oposición d'EEUU fació que ixas presions fracasasen, encara que o gobierno sovietico encomenzó a estar menos desfavorable con Armenia. En 1945 esleyoron a un nuevo ''catholicos'', (a [[seu]] yera bacant dende 1938), y as autoridatz sovieticas favorexioron a repatriazión d'armenios d'a diaspora. Entre 1946 y 1948 100.000 armenios arriboron en Armenia, pero desilusionatos, muitos d'ellos no querioron quedar-se-ie y dica 1956 no se'n podioron marchar.
[[Imachen:00294003N33A.jpg|thumb|left|250px|Simbolo sovietico en a ciudat armenia de Gyumri]]
En as tres decadas dimpués d'a muerte de Stalin Armenia s'industrializó y urbanizó ascape y tenió un grant creiximiento demografico. O nivel d'educación progresó ascape, y se produció una fuga de cerebros ta Rusia, por haber-ie pocas oportunidatz en tan reduzito país. Os armenios s'infiltroron en a clase dirichent sovietica, por eixemplo o president d'o Presidium d'o [[Soviet Supremo]] entre 1964 y 1965 yera l'armenio Anastás Mikoyán. O costrutor d'avions Mig yera o suyo chirmán Artion Mikoyán. As autoridatz d'a republica dedicoron muitos esfuerzos a salvar o patrimonio cultural armenio, que os turcos y azerís encara destruyen. O nacionalismo armenio tornó a tener fuerza, y en 1965 s'expresó en una gran manifestación que conmemoraba o cincuanta aniversario d'o [[chenocidio armenio|chenocidio]]. En 1966 naixió o partito nacional unificato, y los suyos miembros fuoron detenitos y condenatos en anyos posteriors.
 
En 1988 encomenzoron conflictos interetnicos entre os armenios y os azerís por a reclamación d'os armenios de l'Alto Karabakh d'unir-sen a Armenia. En Armenia creyoron un comité pa Karabakh, que reclamaba a unión de l'Alto Karabaj con Armenia. Os días 28 y 29 de febrero i habió [[pogrom]]s antiarmenios en Sumgait, a lo norte de Bakú, con decenas de victimas. En chulio o soviet de l'Alto Karabaj votó a unión con Armenia; o Soviet Supremo d'a URSS se oposó porque no quereba creyar un precedent de cambeyos de mugas.
 
Un tierratremo devastó o norte d'Armenia en aviento de 1988, con decenas de mils de victimas. Alavez as autoridatz sovieticas detenioron a los dirichents d'o comité pa Karabakh, y dimpués posoron l'Alto Karabakh baixo l'autoridat d'una comisión especial presidita por un ruso. A meyatos de chinero de 1990 i habió pogroms antiarmenios en tot Azerbaichán y quan correba periglo que tamién afectasen a os rusos as tropas sovieticas intervinioron.
 
En agosto de 1990 Levon Ter Petrossian, que heba estato miembro d'o comité pa Karabakh, fue esleito president de l'Asambleya Nacional (en a practica cabo d'estato). Armenia esdebinió republica sobirana, incluindo l'Alto Karabakh, estendendo a ciudadanía a totz os armenios de fuera d'Armenia.
 
{{Republicas Sobieticas}}