Diferencia entre revisiones de «Tiroleses»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
→‎Istoria: Sustituyindo..., replaced: baxo → baixo, baxa → baixa
AraBot (descutir | contrebucions)
m →‎Historia: AraBot, 100% aragonés, replaced: franzeses → franceses, Istoria → Historia
Linia 2:
Os '''tiroleses''' son os abitants d'o [[Tirol]], rechión dibidita dende a [[primera Guerra Mundial]] entre [[Austria]] e [[Italia]]. Os tiroleses parlan [[idioma alemán|alemán]] e son de relichión [[catolica]].
 
== IstoriaHistoria ==
Os [[bayobarios]] s'apoderoron d'o [[Nordgau]] en l'año 531 y en ta l'año [[591]] d'a rechión alpina con Tirol medirional.
 
Una ruta migratoria bayobaria trescurzaba o [[Bremmer]] e baixaba por a bal d'o [[río Adigio|Adigio]] y en os S IX y X amanixen a sobén colonias bayobarias en a bal d'Adigio, a lo tiempo que en este territorio ladín bi ha documentos de donazions de latifundios a combentos e [[Capítol municipal|capítol]]s bayobarios, e compras de tierras por parte d'os bayobarios. D'esta traza l'Alto Adigio dica o estreitamiento de [[Salorno]] fue chermanizato china chana, e o [[idioma ladín|ladín]] fue retaculando e no resistió que en as bals més inazesibles. En este prozeso migratorio tamién se formoron os isloz alemans d'o [[Trentino]] (en espezial Alto Perginese), e os de [[Sette Comuni di Vicentino]] e os de [[Tredici Comuni di Veronesado]]. Os tiempos de romanizazión d'esta rechión barían muito pero en bels casos ye posterior a los sieglos XVII e XVIII.
 
O territorio d'o Tirol encomenzó a esistir en o sieglo XIII, independient de [[Babera]]. En a rechión d'o Tirol yera adibita una zona de luengache [[idioma lombardo|lombardo]] (o Trentino). En [[1805]] o ducato de Babera prenió o control d'o [[Tirol]], pero en 1809 os tiroleses se rebeloron cuentra os [[baberans]] e os [[Francia|franzesesfranceses]], que esclaforon a rebuelta. O Tirol pasó a control d'os Habsburgo en 1814. Dimpués d'a primera guerra mundial, por o [[tractato de Saint Germain]] de 1919 o Trentino pasó a Italia por razons etnicas, pero por razons estratechicas se posó a muga entre Italia e Austria més a lo norte que a muga septentrional d'o Trentino, a l'altura d'o [[collato d'o Brenner]]. D'esta traza Italia s'anexionó un territorio chermanofono e de luenga ladina sin consultar a la poblazión. A parte meridional d'o Tirol baixo control italián yera o nuclio d'a rechión, con o [[castiello d'o Tirol]], que eba dato o nombre a lo Land. Os italians batizoron a zona chermanofona como Alto Adigio, e os natibos como ''Südtirol''.
 
En 1922 os [[faxismo|faxistas]] prenioron o poder en Italia y encomenzó una campaña d'Italianizazión. En 1939 [[Hitler]] e [[Mussolini]] pactoron e os tiroleses e [[ladins]] u eban d'emigrar t'o [[Terzer Reich]] u eban d'azeptar a italianizazión. A mayoría (uns 75000) dezidió emigrar, pero a guerra aturó o prozeso, y quan Italia capetuló o Tirol meridional, Trentino e Belluno esdebinioron o ''Alprenvorland'' dentro d'o Terzer Reich. Dimpués d'a guerra, 1945 a mayoría d'os que se'n fuoron tornoron, pero seguntes bellas fuents no fueron que 25.000.