Diferencia entre revisiones de «Ixep»

Ixep se situga a 737 [[metro]]s d'[[altaria]] sobre o ran d'a mar, a una [[distancia]] d'onze [[quilometro]]s d'o norte de Graus, en a bersán dreita d'o [[río Esera|riu Esera]], o cualo trescruza ista poblazión ey s'amorta en a [[Río Zinca|Zinca]]. Encá d'estar desapartau de l'Esera, o pueblo bebe d'o riu dende a creyazión d'a planta depuradora situgada en o lugar bizín de [[Torrobato]]. D'antis más, bebeba ey arregaba con l'augua de bels pozos d'a sarra Paniello.

L'urbanismo ye irregular de tot ey componiu por una plaza ey catorze casas ripartitas a trabiés de dos carreras prenzipals. En a plaza bi ha bancos ta escansar-se, una canasta que ye ocheto de chuego ey l'antigo labadero. Sin dembargo, ro más importán ye a ilesia cristiana que, asinas como endica o busto labrau en piedra situgau en o portiello, ye adedicata a San Per. En ista talla pués uellar a imachen o san con una gran clau, sinno d'a [[Ilesia catolica]]. En zageras, o templo de planta cuadrata a goyau de bels prozesos de reyabilitazión. En istos, as dependenzias d'o mosén han estau sacatas ey reconbertitas en bels espazios sozials: una gran sala con barra, una cambra de besita medica ey una chicorrota cambra d'esposizions.

As casas se riparten en una carrera prenzipal, una carrera redolar ey cuatro camins. En a carrera prenzipal d'o lugar bi ha ''Ca Marco'', ''Ca Torrén'', ''Ca Cambra'', ''Ca Balero'' ey ''Ca Blas''. Trescruzaus con ista carrera, o camín que ba ta ra plaza a ''Ca Chía'' ey o camín d'en comienzo a ''C'Aznar''. En a carrera redolar bi ha ''Ca Barón'', ''Ca Bolante'', ''Ca Barrabés'', ''Ca Baldellou'' ey ''Ca Rei''. Trescruzaus con ista carrera, camín Bolante a l’antiga ''Ca Texidor'' ey camín l'Escuela a iste antigo edifizio combertiu en casa. Antiparti, bi ha uertetas ripartitas por tot o municipio ey as torres con animals sen toz luen d'o lugar.

== Poblazión ey luenga ==

En comienzos d'o [[sieglo XXI|XXIeno sieglo]], a población zensata yera d'arredol 22 abitans, pero cal izir que o lumero reyal d'abitadors ye bariable en funzión de l'epoca de l'anyo u mesmo de l'anyada. O chentilizio d'o lugar ye ''ixepino/ina/ins/inas''. Pueblo que conserba a parla [[Baxorribagorzano|baxoribagorzana]], dialeuto de l'[[Idioma aragonés|aragonés]], como luenga materna. En l'actualidat, a suya usanza escomenzipia amenguar en fabor d'o [[Idioma espanyol|castiellán]], pero encá sen continan sentín muitas parolas ey expresions.

== Economía ey turismo ==

As prenzipals autibidáz economicas d'Ixep sen l'[[agricultura]] de [[zerial]] de secano, antimás d'as uartas indibiduals, ey a cría d'animals: tozins, pollos, [[conillo]]s... Zagueramén, s'ha desarrollau o turismo rural grazias a ra sobreguena localización d'o municipio. Iste t'ufre a posibilidat d'amanar-te por endrezeras balizatas enta lugars albandonaus, como [[Arbués]] ey [[Aldeya Mora]]; espleitar-te conoxién atros lugars d'a [[sarra de Paniello|sarra Paniello]] u d'a [[comarcas d'Aragón|comarca]] de Ribargoza; ficar-te en augua en l'Esera u besitar o zentro [[Budismo|budista]] [[Dag Sang Kagyu]], situgau entre Paniello ey Ixep.

As fiestas grans d'o lugar se zalebran en onor a [[San Agostín]], o zaguer cabo de semanada d'agosto. En eras alcostumbra aber-ie misa patronal con riparto de bin ey torta a ra suya fin, sorteyo de pernils, chuegos enfantils, campionato de giñote ey conzierto de nuei. Atras zalebrazions han lugar arredol d'as dos armitas d'o municipio. D'un costau, cada primer domingo mayo bi ha romería ta [[San Chuan]] (e San Pablo), con riparto de bin ey torta, ey una lifara popular. D'atro costau, cada 20 chinero s'en-ba ta San Sebastián a chuntas con as chens orichinarias d'os pueblos bizins de Torrobato, Perarruga, Arbués ey Lo Mon. Alcostumbra aber-ie chenta u riparto de bin ey torta.