Diferencia entre revisiones de «A Fueva»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Robot: Reemplazo automático de texto (- á + a ) |
mSin resumen de edición |
||
Linia 2:
:''Iste articlo trata sobre ra '''Bal d'a Fueba''', bal prepirinenca d'o Sobrarbe. Ta atros emplegos se beiga [[A Fueba (desambigazión)]]''.
A '''bal d'a Fueba''' ('''balle d'a Fueba''' en [[fobano]]) ye una balle [[Prepirineu|prepirinenca]] politicamente separada d'entre as [[comarcas d'Aragón|comarca]]s de [[Sobrarbe]] e [[Ribagorza]]. Atualmente fan parte d'esta balle es municipios de [[Palo]], [[A Fueba]] e [[Foradada d'o Toscar]]. O chentilizio d'a tierra d'a Fueba ye ''fobán'' u '''[[fobano]]''', a segunda más a l'uso d'a Fueba y a redolada. En o Sobrarbe, en cheneral, tamién ye muy usual referir-se-ie con a forma ultracorretiba ''f<u>ue</u>bán'' u ''f<u>ue</u>bano''.
O nombre d'a balle ye probiniente de l'antiguo termin ''Fueba'' u ''Foia'', que costumbraba de sinnificar fondalada (como en o caso d'''[[Plana de Uesca|A Foia d'Osca]]''), fendo clara referencia t'a suya orografía suabe e rodeyada de montes no muy altos. Ye cheograficamente una fondalada amplia, con una pllanta que podría estar considerada proxima t'a un zirclo. Dos chicolons ríos la transcruzan, o [[Río Formiga|Formiga]] e l'[[Río Ussía|Ussía]], que podrían ser consideraus mas ta [[barranco]]s que ríos, e confluyen no ''lejos'' de [[Tierrantona]] ent'[[Río
[[Imachen:Lascorz (Val d'a Fueva) - Ambistas d'a bal dend'o lugar.JPG|thumb|650px|center|Bistas d'a [[bal d'a Fueba|Balle d'a Fueba]] ent'o sud, d'o lugar de [[Lascorz]], a os piez d'a [[Sierra Ferrera]]]]
En documentos antiguos amaneze clamada como a ''Tierra de Foia'' u ''La Foia'' checamente; está uno ''ejemplo'' d'esto o ''Novissima Arragoniae Regni Tabula'' (uno mapa d'o [[Reino d'Aragón]]) fecho por [[Chuan Bautista Labaña]] ta os deputaus d'as [[Corz d'Aragón]] en o [[sieglo XVII]].
No bi ha guaires montes aintro propiamente d'a balle, asinas, entalltables trobemos o [[Toledo d'
''Asta'' no fa guaire añadas, aúno se-hi trobaba en esta balle una bariedat local d'a [[idioma aragonés|fabla aragonesa]], clamada ''[[Fobán]]'' u ''Fobano'', con salut prou buena, e que presentaba trazas de morfolochía e pronunziazión bella manera más zercanas d'os charres ribagorzanos que no d'os unos d'o Sobrarbe, a cual cosa ''sugeriba'' d'a prozedenzia oriental d'os primeros abitadors d'esta balle dispués d'a suya [[reconquiesta|reconquista]]. l'Aislamiento d'esta tierra mucho azentuau dend'a [[Ribagorza]] (á trabés d'os montes d'a [[Foradada d'o Toscar|Foradada]]) e relatibamente respecto a o [[Sobrarbe]], sines de carreteras importantes, fizieron que por tiempos se beyese afaborezida a conserbazión d'a fabla fobana ''asta'' años bien aintraus d'o [[sieglo XX]]. Oi en día, nomás s'ancuentran fablantes d'o fobano a bellos lugarons d'a balle, anque a pureza d'o dialeto se ba estar perdiendo a trazas importantes en as zagueras añadas, acollindo escapadas muchas parabras d'o [[idioma castellán|castellano]]. Con l'[[abanteproyeuto d'a Lai de Luengas|Anteproyeto d'a Ley de Luengas]], os municipios d'a balle podrían otar a adotar-lo como fabla coofizial, e por lo tanto, podría suponer un baste de apoyo ta ebitar a perduda d'a fabla local.
| |||