Diferencia entre revisiones de «Castelserás»

Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
→‎Toponimia: replaced: O nombre ye de difizil interpretazión, parixe d'orichen catalán, como dizió Coromines. Coromines creye que l'orichen d'este toponimo representa o mesmo problema que l'orich
Sin resumen de edición
Linia 1:
{{Grafía_87}}
{{Municipio Aragón
|nombre = Castelserás
Línea 15 ⟶ 14:
}}
 
'''Castelserás''' (''Castellseràs'' en [[Idioma catalán|catalán]]) ye una localidat d'a [[provincias d'Espanya|provincia]] de [[provincia de Teruel|Teruel]], situata en a [[comarcas d'Aragón|comarca]] d'o [[Baixo Aragón (comarca)|Baixo Aragón]]. A suya poblaziónpoblación ye de 818 abitantshabitants ([[2004]]), en una superfizie[[superficie]] de 31,16 km² con una densidat de 26,25 hab./km²
 
== Cheografía ==
Ye situato en o semontano d'as primeras sierras d'o [[Sistema Iberico]], en a marguin dreita d'o [[río Guadalop]], a mán d'on desemboca o [[río Mezquín]].
 
Comprende o despoblato conoxitoconoixito como ''Castelserás Viejo'' (en o [[sieglo XIII]] ''[[Borgalmofada]]'' u ''Borgalmohada''), en a marguin cucha d'o río y auguas entalto.
 
== Toponimia ==
O nombre ye de difizildificil interpretazióninterpretación, pareixe d'orichen [[Idioma catalán|catalán]], como diziódició [[Joan Coromines i Vigneaux|Coromines]]. Coromines creye que l'orichen d'este toponimo representa o mesmo problema que l'orichen de toponimos catalanes pareixitos, y los relazionarelaciona con l'antroponimo chermanico ''Särio'' u ''Sarhari''. No creye que bi aigahaiga relaziónrelación con o toponimo [[Castilserás]] de [[Provincia de ZiudadCiudad Real|ZiudadCiudad Real]], que él considera deribatoderivato d'o [[Idioma castellán|castellán]] ''sera'' que fa referencia a os transportes de mineral dende Almadén.
 
En [[Catalunya]] esistenexisten ''[[Castellserà]]'', ''Comen-seràs'' y ''[[Torre-serona]]''. TozTotz estos toponimos son de l'aria de probenienziaproveniencia d'os catalans que repobloron as cuencas d'o [[río MatarrañaMatarranya]] y [[río Guadalop|Guadalop]].
 
Seguntes o [[latín|latinista]] tergüelano [[Agustín Ventura Conejero]], Castelserás sennificaríasignificaría ''Castiello de SERANUS'' y ''SERANVS'' ye un antroponimo atestiguatoque se testimonia en as inscripzionsinscripcions [[latín|latinas]] de [[La Iglesuela de lo Zid]]. Castelserás se remontaría a un ''Seranis'' que endicaría pertenenziapertenencia. El s'apoya que en [[Galicia]] bi ha muitos toponimos que acaban en -as con orichen en -anis, y que mientres que en [[Gúdar-Chabalambre]] bi hay un ''Toranes'' en l'[[Alto PalanziaPalancia]] bi ha un ''Toràs'':
 
*''Seranis'' > ''Seranes'' > ''Serans'' > ''Serás''.
*''Turanis'' > ''Toranes'' > ''Torans'' > ''Torás''.
 
A radiz ''castel'' parixepareixe catalana, y en muitos casos en ye, sin d'embargomanimenos se troba más que más cuanquan en un compuesto ye atona, de la mesma manera que ''[[pui (desambigación)|pui]]''; asinas ''Castel'' y ''Pui'' pareixen formas abraviatasabreviatas de ''Castiel(lo)'' y ''Pueyo''.
 
A ipotesis[[hipotesi]] toponimica popular que relazionarelaciona l'orichen d'o toponimo con o recorrido de [[ZésarChulio César|César]] por [[Espanya]] (esplicandoloexplicandolo como ''Castrum Caesar'', ''Castrum Zeras''), no pareixe buena.
 
Ya en a Carta Puebla de [[Calanda]] beyemosveyemos escrito ''Castelseràs''. En un testotexto de [[1272]] apareixe como ''Castiel Sazas''. :
:''{{cita|De Compositione de Calanda, et de Alferit, et de la [[defesa]], et de Borgalmohada, que nadie dicunt '''Castiel Sazas''', facto inter fratres Calatravae et camerarium Cesaraugustae''.}}
 
En o [[fogache de 1405]] ordenato en as [[CorzCortz de Maella]] de [[1404]] s'escribiba ''Castielseras''.
:''De Compositione de Calanda, et de Alferit, et de la defesa, et de Borgalmohada, que nadie dicunt '''Castiel Sazas''', facto inter fratres Calatravae et camerarium Cesaraugustae''
 
En un testotexto d'o [[sieglo XV]] de l'''archivo ducal de Frías'', relatibo a los CalatrabosCalatravos, fegura como ''Castilserás''.
En o [[fogache de 1405]] ordenato en as [[Corz de Maella]] de [[1404]] s'escribiba ''Castielseras''.
 
En un testo d'o [[sieglo XV]] de l'''archivo ducal de Frías'', relatibo a los Calatrabos, fegura como ''Castilserás''.
 
== Parla ==
Como en tot o [[Baixo Aragón]] en sentito amplo bi ha muitos [[idioma aragonés|aragonesismos]]. Se conserbaconserva o deminutibodeminutivo aragonés [[sufixo -et|-et]], con a prenunziaziónprenunciación é, sin t. Bi ha muitas palabras que rematan en -án, representando a perdida frecuénfrecuent d'a -o final en l'[[aragonés meyebalmeyeval]] de tierra plana y en l'actual [[belsetán]] ey [[chistabín]]. EsisteExiste muito adstrato catalán. O lesicolexico de Castelserás se replegó en as [[decada de 1990|añadasanyadas 1990]] y fue publicato en lumero 5 d'a rebistarevista ''[[Ruxiada (Revista)|Ruxiada]]''.
 
== IstoriaHistoria ==
En [[1273]], a [[Orden de CalatrabaCalatrava]] forachitó d'o lugar a la poblazión d'orichenpoblación [[mudéxarAl-Andalus|musulmana]] que i bibibaviviba, ta establir l'actual Castelserás.<ref>{{es}} ''Historia de Aragón'', dirichita por [[Eloy Fernández Clemente]], ''La Esfera de los Libros'', [[Madrit]], 1ª edizión, ISBN 978-84-9734-722-8, pachina 266.</ref>
 
== Fiestas ==
*[[Sabastián (mártir)|SanSant Sabastián]], [[19 de chinero]].
*[[Pentecosta|Lunes de Pascua de PentecostésPentecosta]].
EsisteExiste un baile tradizionaltradicional con nombre catalán ''el rodat''.
 
== Presonaches naixitos de Castelserás ==
Línea 60 ⟶ 58:
== Enrastres externos ==
*[http://www.castelseras.com/ www.castelseras.com].
*[http://www.adinte.net/castelseras/indexlex.htm LesicoLexico de Castelserás].
 
== Referencias ==