Diferencia entre revisiones de «Osetas»

Contenido eliminado Contenido añadido
m →‎A descomposición d'a URSS: replaced: otubre → octubre using AWB
Sin resumen de edición
Linia 24:
 
== Luenga ==
As luengas iranias d'a branca [[escita]] y [[sarmata]] antigament ocupaban extensas arias d'Europa oriental dica que fuoron desplazatas por as luengas turquesas y eslavas. Bi ha toponimos como o río [[río Don|Don]] que encara son trasparents pa os osetas, (''Don'' significa "[[augua]]" pa os osetas, a l'igual que o río "[[Duero]]" provién d'una radiz que significa "[[augua]]" en luengas [[luengas celtas|celtas]]). A luenga d'os [[alans]] duró bel tiempo en as estepas y costeras d'o norte d'o Caucaso por a existencia d'un reino alán formato por os alans que fuyoron d'os huns[[hunnos]] enta o sud e se sedentarizoron chunto con pueblos caucasicos. En o Caucaso a luenga alana-oseta quedó dividita en dos dialectos: o ''iron'' y o ''digor''.
 
O primer libro escrito en luenga oseta ye de 1798 y en [[alfabeto cirilico]]. En o sieglo XIX se feba servir tanto l'alfabeto cirilico como l'[[alfabeto cheorchián]], y a vegatas o dialecto ''digor'' s'escribiba en [[alfabeto arabe]]. En 1923 s'introdució l'[[alfabeto latín]]. En 1938 introducioron l'alfabeto cirilico de nuevo en [[Osetia d'o Norte]] y l'alfabeto cheorchián en [[Osetia d'o Sud]], dica a muerte de [[Stalin]], cuan ya deixoron de fer servir l'alfabeto cheorchián. O digor deixó d'estar base d'un standard escrito en 1939.
Linia 34:
 
== Historia ==
CuanQuan os [[hunshunnos]] invadioron a los [[alans]] una parte d'ellos s'adibió a las suyas [[horda]]s, una parte prefirió emigrar enta l'ueste, (arribando en [[Hispania]] chunto con os [[Vandalos]] y [[Suevos]]), y atra emigró enta o sud, establindo-se chusto a lo norte d'o Caucaso. Os alans d'o Caucaso dominoron [[Ciscaucasia]] dica que i plegoron os [[Gazaros]] arredol de l'anyo 600, esdevenindo una potencia local. Alavez muitos alans se replegoron ent'as montanyas d'o Caucaso, on controlaban o unico camín practicable pa trescurzar-lo, encara dito huei Darial, (Dar-i-Alán, puerta d'os alans), un congustro formato por o río Terec.
 
O reino alán d'o Caucaso tenió relacions con [[Costantinoble]]. Un feito curioso ye que i habió mercenarios alans entre os [[Almogavars]] d'o [[ducato d'Atenas y Neopatria]].