Diferencia entre revisiones de «Rinyón»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (-chudizial +chudicial)
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (- á + a )
Linia 3:
[[Imachen:Gray1123.png|thumb|Relazions alrterials y benosas d'os riñons.]]
 
Os '''riñons''' son dos organos presents en os [[animals]] [[bertebratos|bertebraus]], que filtran a sangre de l'[[aparato zirculatorio]] y premiten a excrezión áa trabiés d'a orina de cuantos resuduos metabolicos de l'organismo por meyo d'un sistema complexa que encluye mecanismos de filtrazión, absorzión y excrezión.
 
Tenen forma de [[faba]], y en o [[ser umán]] cadagún tien, alto u baixo, a grandaria d'o suyo puño zarrau. Se troban en o retroperitoneu, chusto denzima d'as costiellas, áa l'altura d'as primeras bertebras lumbars,
 
Cada diya os riñons prozesan bels 200 [[litro]]s de [[sangre]] ta produzir, aproximadament, 2 litros d'[[orina]], una soluzión liquida compuesta d'[[augua]] y cuantas substanzias en cantidat bariable que s'eliminan e l'organismo, prozedents d'o [[metabolismo]] corporal. A orina baixa contino ent'a [[buixiga urinaria]] áa trabiés d'uns conductos ditos [[uréter]]s. A buixiga almadazena a orina dica l'inte d'orinar.
 
== Funzions d'o riñón ==
O suyo tamaño ye como o d'un puño zarrau, ye de color roya, y o suyo peso ye de 125 áa 155 g. O riñón funziona en colaborazió con atros organos, como os polmons (u libianos), o corazón, ezt.
 
O riñón tamién secreta tres ormonas importants, como son a [[eritropoyetina]], a [[renina]] y a [[bitamina D]].
 
== Filtrache ==
A filtrazión ocorre en chicotas unidaz colocadas adintro d'os riñons, que se dizen [[nefrona]]s. Cada riñón en tien arredol d'un millón. En a nefrona, o [[glomerulo]] -que ye un chicot chubillo de [[capilar sanguinio|capilars sanguinios]]- s'enreliga con un chicot tubo colector d'orina, clamau tubulo. Se produz un complicau entrecambeo de substanzias quimicas áa mesura que os reúses y l'augua surten d'a sangre y dentran en o sistema urinario.
 
En primerías, os tubulos reziben una barracha d'esperdizios y sustanzias quimicas que o cuerpo encara puet usar. Os riñons separan bellas sustanzias como o [[sodio]], o [[fosforo]] y o [[potasio]], y las nimbía de tornada ent'a sangre que las retorna áa o cuerpo. D'ista traza, os riñons regulan a conzentrazión d'istas sustanzias en o cuerpo. S'aprezisa un equilibrio adecuau ta ta mantenir a bida, pero as conzentrazions excesibas pueden estar perchudicials.
 
A más de retirar os reúses, os riñons libran tres [[ormona]]s importants:
# [[Eritropoyetina]], que estimula a produzión de [[globulos bermellos]] t'a [[medula osea]].
# [[Renina]], que regula a presión arterial
# La forma actiba d'a [[bitamina D]], que aduya áa mantenir o calzio nezesario ta os [[güesos]] y ta l'equilibrio quimico normal en o cuerpo.
 
== Malotías que afectan áa os riñons ==
:''Se beiga tamién: [[Nefrolochía]]''.
Cuasi todas as malotías d'os riñons atacan áa las nefronas y lis fan perder a suya capazidat de filtrazión. A lesión d'as nefronas puet escayexer áa escape, áa sobén como resultau d'una lesión u intoxicazión. Manimenos, por un regular as malotías d'os riñons destruyen as nefromans lentament y progresiba. Pueden pasar muitos años y mesmo dezenios antes que no se manifieste o mal.
 
As dos causas más frecuents de malotía d'os riñons son a diabetes y a tensión arterial alta (ipertensión).