Diferencia entre revisiones de «Panmongolismo»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (-esterior +exterior)
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (- á + a )
Linia 2:
O '''panmongolismo''' ye una [[ideyolochía]] que tien como obchetibo a libertat d'os [[mongols]] que bi ha baxo dominio [[Rusia|ruso]] u [[China|chino]] e a creyazión d'un estato pa toz os [[pueblos mongols]]. Como os mongols no tienen tradizionalment a ideya d'estar un mesmo pueblo e los diferents pueblos mongols no han tenito güenas relazions, a poca importanzia política que tenió o panmongolismo estió en o contesto d'a colonizazión rusa en [[Buriatia]] e d'o empentón que li daban os [[Chapón|chaponeses]] enantes d'a derrota en a [[Segunda Guerra Mundial]].
 
O panmongolismo amanixió entre os [[buriatos]] e ye més ostil áa l'espansionismo d'o [[Imperio ruso]] (e dimpués [[Unión Sobietica|sovietico]]), que cuentra China u a [[dinastía manchut]] que mandaba en China. Dimpués que os chaponeses derrotasen áa os rusos en [[Manchuria]] en a [[Guerra ruso-chaponesa]] áa prenzipios d'o [[sieglo XX]], o [[separatismo]] encomenzó áa manifestar-se entre os buriatos. Cuan esclató a [[guerra zebil rusa]] muitos buriatos s'adibioron áa las tropas blancas porque n'esperaban que lis dasen a independenzia.
 
En febrero de [[1919]] se zelebró en [[Tchita]] una asambleya pan-mongola en a que se demandó que fuesen forachitatos os colons rusos áa l'este d'o [[laco Baikal]] e a creyazión d'un estato con os territorios d'os mongols sozmesos áa Moscú e Pequín.
 
Os chaponeses, enemigos en o campo melitar d'os chinos y enemigos cheopoliticos d'os rusos, beyeban en os mongols unos aliatos naturals cuentra os mesmos enemigos. Os mongols por atra parte no eban tenito contauto con os chaponeses dende tiempos de [[Kublai Can]]. L'obchetibo d'os chaponeses yera creyar una Grant Mongolia que comprendese a provincia de [[Hsingán]], a [[Mongolia Esterior]], a [[Mongolia Interior]] e zonas mongolas de [[Siberia]] oriental. Un estato mongol satelite de Chapón serbiba pa estendillar a influyenzia chaponesa dica més lexos d'o [[laco Baikal]], creyando una falca que manteneba áa os chinos por o norte e aislaba áa las rechions colonizatas por rusos en o estremo oriente.
 
Os chaponeses animaban iniciativas panmongolas fendo serbir áa os mongols d'a rechión de Hsingán e áa os prenzipes de Suiyuan, en a [[Mongolia Interior]]. Eban preparato tamién un puerto en [[Manchukuo]], [[Huluta]], que iba a estar o pulmón comercial d'o futuro imperio mongol. A prenzipios d'os [[años 1930]], os gobernadors mongols encomenzoron áa creyar una provincia de carauter étnico mongol en "[[Hsingan]]", o flanco d'o [[Manchukuo]]; os mongols que i bibian yeran en minoría y en periglo de desaparixer por a inmigrazión masiba de colons agricolas chinos. Os chaponeses lis garantioron a superbibenzia en prohibir que os chinos los prenesen més tierras de pastura pa fer cautibos, e a més trayoron mongols d'o [[disierto d'o Gobi|Gobi]] e d'o Tchahar Oriental. D'esta traza en Hsigan a población mongola puyó dica os 2 millons.
 
En Buriatia os comunistas locals teneban zierta sensibilidat con o nacionalismo mongol. Os dirichents d'ixa republica eban retrasato 2 añatas a introduzión de l'[[alfabeto zirilico]] (un beiclo de sobietizazión-rusificazión). Entre chinero de [[1936]] e meyatos de [[1937]] os estalinistas nombroron áa un nuevo secretaire d'o partito, [[Semen Denisovitch Ignatev]], pa erradicar o panmongolismo, cosa que fazió con tanto esito que dimpués fue encargato de dirichir purgas en [[Uzbekistán]], [[Baxquiria]] e [[Bielorrusia]]. Conduzió áa lo paretón áa lo suyo predecesor, Ierbanov, qui yera d'o Partito Comunista dende 1917 e s'eba destacato en a luita cuentra [[Alexandre Vassilievitch Kolchak|Kolchak]]. Con Ierbanov desaparixioron una zincuantena de feguras destacatas buriatas. As autoridaz estalinistas d'a URSS reduzioron a superficie de [[Buriatia]], que perdió 6 destritos, o 12% d'o suyo territorio més rico.
 
Con a derrota de Chapón en a Segunda Guerra Mundial, o panmongolismo perdió a suya zaguera esperanza e apoyo. O panmongolismo, como atrás ideyolochías nacionalistas “integradoras” u “unificadoras” como son o [[panturquismo]], o [[paneslabismo]] u o illirismo choca con a reyalidat d'as dibisions e ribalidaz d'os pueblos con común orichen áa qui se quier achuntar e que la historia ha deseparato. Os mongols d'a Mongolia Esterior se consideran mongols més puros que os mongols d'a Mongolia Interior e los consideran por ixo inferiors, calificando-los tamién de traidors por aber feito parte d'os exerzitos manchuz que embadioron a Mongolia Esterior. Por atra parte encara que os buriatos sigan linguisticament mongols, os mongols de Mongolia exterior no los consideran como tals. Á més en a Mongolia Esterior bi ha presencia de mongols occidentals ([[oiratos]], d'o mesmo grupo que os [[calmucos]] d'a [[Bolga]]) e mongols orientals (que estioron en guerra fa unos sieglos).
 
Talment resultato d'o periglo que beyeban os sobieticos en o panmongolismo, en o periodo comunista glorificar u parlar bien d'a fegura de [[Chinghuis Can]] estió delito en Mongolia Esterior, encara que no en China, on lo mesmo gobierno [[maoísta]] lo glorificaba. Dende o prenzipio d'a intrusión sobietica os sovieticos tratoron d'ebitar que o país tornase ta as suyas esencias pa beyer-ie un perigloso beiclo de despertar nacional e d'oposizión a la presenzia estranchera.