Diferencia entre revisiones de «O Pueyo d'Araguás»

O Pueyo d'Araguás ye un municipio que brinca d'entre ra [[balle d'a Zinca]] e ra [[balle d'a Fueba]], en a parte més alta d'a cual bi tien as extensions d'o [[Baixo Peñas]], bels lugars d'o cual pertenixen ta ro suyo [[achuntamiento]]. O termin municipal sigue alto u baixo ra muga que debuixa ra [[río Zinca|Zinca]] per l'ueste, tenindo-be buegas con [[l'Aínsa-Sobrarbe]] (á man d'o ''bario de Sudiera'' d'a mesma billa de [[l'Aínsa]] que bi plega en o canto sud-ueste), con [[A Buerda]] áa mientres de 3 u 4 Km per l'ueste, con [[Puertolas]] per o nort-ueste, e con [[A Espuña]] tammién per o norte, en una linia reuta que áa priesas s'enfila per as gleras d'a [[Peña Montañesa]] e tota ra crestera d'a [[Sierra Ferrera]] que ye ra muga natural d'entre es dos municipios. Per alto d'[[Ermita d'A Espelunca (A Fueba)|A Espelunca]] a muga d'o municipio baixa seguindo ra linia que marcan a [[Peña Madrid]] (1982 m, punta d'a Sierra Ferrera), a lenera d'[[Ermita d'A Espelunca (A Fueba)|a mesma ermita]] e ro [[Tozal d'A Muera]] (1037 m) ent'a fondalada d'[[bal d'a Fueba|A Fueba]], cortiando per meyas d'o ''Barranco d'o Plano'' (mesmo que baixa enta [[Arro]]), ta enfilar-se dimpués t'alto per as [[faixa]]s d'''Almozaras'' d'a [[sierra d'Arro]] que la han de portar enta [[A Pardina d'O Soto]] per áa on que alto u baixo fa ra linia dica l'Aínsa. A muga més lierga ye, per ixo, ra que tien con o [[A Fueba|Municipio d'A Fueba]].

O nuclio d'O Pueyo ha conserbato dica es nuestros días a fesionomía regular d'un lugar [[sobrarbe|sobrarbén]] d'abe sieglos, con prou casas tradizionals e sin de nuebas construzions, e encara prou una estructura de lugar abersato enta una sola carrera zentral áa on que se-bi ubren as puertas d'as bibiendas, áa mientres que per as frontera d'a zaga no bi eba més que puertas d'es patios u talment corrals e bordas. Esta estrutura urbanistica permetiba desfensar o lugar con prou més trazas, deixando-be o final d'a carrera ubierto per o sud anque enchascato d'entre casas de manera que estás posible trangar-lo con una barana u puerta, e con a dentrata prenzipal per baixo d'a ilesia, que con a torre plena d'[[aspillera]]s, constituyeba l'edifizio més fazil de desfensar e asinas un bastión en a puerta d'o lugar. Es enchaques d'ixa manera de construyir han remaso dica es nuestros días en a memoria oral d'es pobladors més anzianos d'a redolada, bels en dizen que yera "''ta defender-se en tiempos de Napolión''", altros "''ta cuando beniban os franzeses''". Probablement, es orichens d'ixa traza construitiba son més antigos que no a [[Guerra d'a Independenzia Española|guerra contra Napoleón]], e caldría millor de mirar-los d'entre es confliutos hispano-franzeses d'o [[sieglo XVI]], que condizionoren de manera efeutiba ra fesionomía de tantos lugars montañeses.

A més singular d'as caracteristicas d'este edifizio no ye si que ra presenzia d'un [[esconchurador]] áa l'alto de tot d'o [[campanar]], per cuentas de puesto en o suelo como áa ro més gran numbro d'ilesias perinencas que ne tienen.