Diferencia entre revisiones de «Fonetica»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (-N'a +En a )
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (- á + a )
Linia 1:
{{Grafía_87}}
A '''fonetica''' (d'a parola [[Idioma griego|griega]] φωνή ''foné'', "sonito", "boz") ye o estudio d'os sonitos articulatos per a boz umana. S'adedica áa analizar as propiedaz d'os sonitos d'o parlache (u [[fono]]s), debez que a suya produczión, audizión e perzepzión, áa diferienzia d'a [[fonolochía]], debotata t'o estudio d'os sistemas de sonitos e t'as unidaz de sonitos astractas (como los [[fonema]]s). A fonetica estudeya os sonitos de traza indibidual més que no es contestos áa on que s'usan, sin que i interbiengan discusions semanticas.
 
Seguntes l'Asoziazión de Fonetica Internazional, ibi ha més de zien fonos diferens, reconoixitos como distintibos e transcritos en o suyo amplamén usato [[Alfabeto Fonetico Internazional]].
Linia 11:
 
== Estoria ==
A fonetica ya yera una demba estudiata áa l'antica India, abe 2.500 años, cuan o gramatico [[Panini|Pānini]] fabló d'o puesto e d'as trazas d'articulazión de consonans en o suyo tractato d'o [[sanscrito]] en o sieglo V aC. Os prinzipals [[alfasilabarios indicos]] de l'actualidat, fueras d'o [[alfasilabario tamil|tamil]], ordinan as suyas consonans seguntes l'antica clasificazión de Pānini.
 
En o mundo oczidental muderno, o primer fonetista estió lo [[Dinamarca|danés]] [[J. Matthias]], autor d'o tractato ''De Litteris'' ([[1586]]). O matematico [[Reino Unito|anglés]] [[John Wallis]], mayestro de surdomutos, estió lo primer áa clasificar as bocals seguntes o suyo punto d'articulazión ([[1653]]). L'[[Alemania|alemán]] [[C. F. Hellwag]] imbentó lo trianglo bocalico en [[1781]]. Diez años dimpués o fisico [[austria]]co [[Wolfgang von Kempelen]] imbentó una maquina que preduziba sonitos. O medico alemán [[Hermann Helmholtz]] enzetó lo estudio d'a fonetica acustica. L'abat [[Francia|francés]] [[Jean Pierre Rousselot]] estió lo primero áa imbestigar en a demba d'a fonetica esperimental e escribió es ''Principes de phonétique experimentale'', que se publicoron entre os años [[1897]] e [[1908]].
 
En o [[sieglo XIX]], a fonetica empezipeya áa estudiar-se den d'un anglo diferén. [[Jan Baudouin de Courtenay]] atraza la teoría d'o [[fonema]], que remata formulando lo fundador d'a [[escuela estructuralista]], o [[Suiza|suizo]] [[Ferdinand de Saussure]]. En a escuela d'a fonetica descriptiba e articulatoria, i treballa lo [[Espanya|espanyol]] [[Tomás Navarro Tomás]], qui escribió ''Manual de pronunciación espanyola''. O suyo desziplo [[Samuel Gili Gaya]] publicó en [[1961]] ''Elementos de fonética general''. En os [[Estatos Unitos]], o lingüista [[Leonard Bloomfield]] e l'antropologo [[Edward Sapir]] contribuyoron de trazas dezisibas t'a teoría fonetica, mientres que o creyador d'o [[Zerclo de Praga]], o [[Rusia|ruso]] [[Roman Jakobson]], desembolicó la teoría d'as caracteristicas unibersals de toz es sistemas fonemicos.
 
Á [[Espanya]], a escuela de fonetica conta con dos linias de treballo prinzipals: a estructuralista, que represienta [[Emilio Alarcos Llorach]] con a obra ''Fonología Española'', publicata en [[1969]]; e l'acustica, representata per [[Antonio Quilis]], colaborador d'o fonetista danés [[Bertil Malmberg]], que publicó ''Fonética y fonología del espanyol'' en [[1963]].