Diferencia entre revisiones de «Bestué»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Robot: Reemplazo automático de texto (-lmenistrazión +dministración) |
m Robot: Reemplazo automático de texto (- á + a ) |
||
Linia 27:
[[Image:Start hand.svg|25px|Bariedaz dialeutals de l'Aragonés]] <small>'''Ista fualla ye escrita en [[Aragonés d'a balle de Puértolas|l'aragonés d'a balle de Puértolas]]'''.</small>
O lugar de '''Bestuer''' (foneticament [bɪs'twe] u [bes'twe] ([[AFI]]), enantes tamién prenunziato '''Bestuere''', [[AFI]]: [bɪs'twæɾe]) perteneixe
[[Image:147.Bestué - Carrera.JPG|left|180px|thumb|Carrera baixo d'una arcada (''Casa Petit'') en o nuclio de '''Bestué'''.]]
O lugar de Bestuer, que de natural de troba
Cartels ena plaza d'o lugar enforman á's besitandes d'as arresas de caminata, e tamiés d'es orichens cheolochiques d'o paisache dera [[Bal de Puértolas|balle]], e con d'espezial atenzión en as bistas que se'n tiene en alto d'o ''barrango d'Arirés'' e ras [[Sestrals]].
Linia 38:
== Cheografía ==
Á par d'as collatas (''A Colluguana'' e ''O Chinestral/Chinistral'' -pende qui el transcriba-) que forman es barrangues d'Arrés (u Arirés) que afluyen més luego ro [[río Bellós|Bellós]], Bestuer finca ena garra de ra dita ''Siarra Muala'', ena bersande sud-occidental d'o [[Castiello Mayor]], como [[mur]]e per alto 'ro puesto
As fincas de cautibo d'a localidat, que tradizionalment eban o puesto en [[faixa]]s per o sud-este de ra dita, dica baixar-se-ne enta ro barrango Pozins. Be están nombres d'es cambos ''San Quílez'' en a [[man (orografía)|man]] que mira ta [[Puértolas]], e ''L'Habanera'' els que son en as garras d'o Castiello Mayor. De frende d'éstes, as faixas d'''O Raso'' e ''O Solano'' son ya cosa de Puértolas, e ''Es Pueis d'a Solana'' per on éstas baixan dica l'Arirés (parde que güei bi tiene cosa que selbas perque no s'ha cautibato en tiempos) per a falda d'o ''tozal de [[Puértolas]]''.
Linia 45:
Ta ro canto nor-ueste, as faixas d'a ''Solana (de) San Miquel'' (que en quitan o nombre d'a [[ermita de San Miquel de Bestuere|ermita que be hay]]), con a solana d'as oras zentrals d'es diyas, acompanian o caminare per as cabanneras antigas que s'adentran eno Pargue Nazional, güei "''senderos balizados''" como informan es cartels, pasando per o canto d'as gleras d'''As Col·larualas'', e plegan t'alto ta ra ''Sensa''
Á debant d'estes puestos, o ''paco 'ro Tumarruago'', marca como parede d'as [[Sestrals]] que ye,
== Toponimia ==
Linia 51:
== Monumentos ==
[[Image:151.Bestué - Ilesia II.JPG|thumb|200px|left|Ilesia de '''Bestuer''' consagrata
*A ilesia d'o lugar, da primera metat d'o [[sieglo XVII]], consagrata
*l'Antiga [[ermita de San Quílez de Bestuer|ermita de San Quílez]], d'o [[sieglo XVI|S.XVI]], que luego en cambioron l'albocazión ta [[Santa María|ra ''vírgen'']], e güei en dizen '''La vírgen d'es Bicos/Barrios'''. Se troba en l'estremo meridional d'a localidat, en surtindo-se-be per o camín biello d'o barrango.
*''Casa Barrau'', casona monumental de ra plaza d'o lugar, propiedat d'es qui en estioron os señors en abe sieglos. La fayoron contruire per l'amo ''Antón Barrat'' (alabez, diz que ixe yera l'apellito) en l'año [[1566]], tal como se be leye en as ''bolandreras'', ixo ye, as losas estraplombatas d'es tellatos, on que bi tienen grabatos debuixos e simbols proteutors,
== Istoria ==
Linia 66:
Probablemende, eno [[sieglo XV]], cuan que se estrableyoron as [[buega]]s d'as esplotazions de ra [[balle]], cuan comenzoron as epocas peyors d'enfrentamientos e barallas con altros conzellos bezís ([[balle de Bielsa|Bielsa]], [[balle de Bio|Bio-Fanlo]]). Ésta época estió importande ena istoria de ra balle, perque morió l'amo feudal d'o señorato sin deszendenzia ([[1430]]) e alabez es qui yeran propietarios més grans fendo parte d'o conzello el podioron comprar.
Ye perque Bestuer yera ro pas natural ta ras pastueras de ra ''Montaña Sensa'' e l'alta cabelera d'o [[río Yaga]] (o río d'a [[balle de Tella]]) que ganore ixa importanzia, perque es pastors que puyaban d'a tierra plana bien que bi eban de pasare e no poco
[[Image:152.Bestué - Escuto d'infanzons.JPG|180px|thumb|left|Escudo d'Armas d'una de ras casas d'a localidat. As profesiós relazionatas con as armas son temas que
O [[sieglo XVI]] estió de bien seguro ra epoca més conflitiba de totas, fendo
A belicosidat d'ixes tiempos se refleixa en es foratos que tiene ra [[frontera]] de ra ilesia, ta disparar-ne
== Fiastas ==
|